Gazvenin Adı, Mevkii, Sebebi, Tarihi

Duma, İsmail aleyhisselamın oğlunun adıdır. 175

Cendel; lugatta, taşlı yer ve değirmi taş anlamındadır. 176

İsmail b. İbrahim aleyhisselamın oğlu vaktiyle Dûmetü'l-Cendel'in bulunduğu yere gelip konduğu ve orada taştan bir kale yaptığı için, orası Dûmetü'l-Cendel diye anılmıştır.

Dûmetü'l-Cendel, akarsuyu, hurmalık ve ekinlikleri bulunan bir yerdir. 177

Şam (Suriye) yollarının ağzında olup Dımaşk'a 5, Medine'ye 15 veya 16 gecelik uzaklıktadır. 178 Şam'ın (Suriye'nin) Medine'ye en yakın beldelerindendir. Tebük şehrinin yakınındadır. 179

Dûmetü'l-Cendel büyük bir panayır ve tüccar merkezi olduğundan, birçok Arap kabilesi Medine'ye yaklaşmak için oraya yerleşmişti.

Mallarını satmaya gelenler, orada işkencelere uğrarlardı. 180

Dûmetü'l-Cendel, Şam'a giden yol ağızlarındandı.

Peygamberimiz aleyhisselam, Rum kayserini korkutmak için, Şam'a yaklaşmak istiyordu. 181

Kudaa ve Gassan kabileleri, Hicaz'a saldırmak maksadıyla Dûmetü'l-Cendel'de toplanmışlardı. 182

Peygamberimiz aleyhisselam bunu haber alınca183 ashabını topladı. Durumu onlarla konuştuktan sonra, Medine'de yerine Siba' b. Urfutatu'l-Gıfârî'yi vekil bıraktı. 184

Hicretin 5. yılında, 185 Rebiülevvel ayında, 186 Rebiülevvel'in çıkmasına beş gece kala, 187 Uzre oğulları kabilesinden Mezkûr adındaki kişinin kılavuzluğuyla yola çıktı.

Geceleri yürüdüler, gündüzleri gizlendiler. Dûmetü'l-Cendel'e yaklaştılar. 188

Kılavuz Mezkûr, Dûmetü'l-Cendel halkının deve, sığır ve davar izlerini buldu.

O sırada, Dûmetü'l-Cendel halkı uzakta bulunuyorlardı.

Mezkûr, izi sıra geri dönüp, gördüğünü Peygamberimiz aleyhisselama haber verdi.

Bunun üzerine, Müslümanlar, Dûmetü'l-Cendel halkının deve, sığır ve davar gibi yaylım hayvanları ve çobanlarına baskın yaptılar.

Her yanda, ölenler öldü, kaçanlar kaçtı, kurtuldu.

Baskın haberini alır almaz, Dûmetü'l-Cendel halkı dağıldılar. 189

Dûmetü'l-Cendel kralı Ukeydir b. Abdulmelik, Kindelerdendi. Hıristiyandı. 190

Peygamberimiz aleyhisselam onu yakalamak istemişse de, 191 kendisi Peygamberimiz aleyhisselamın geldiğini haber alınca, çarşıyı boşaltmışı92 ve kaçmıştı. 193

Peygamberimiz aleyhisselam, Dûmetü'l-Cendel meydanında konakladı.

Birkaç gün orada oturdu. Etrafa askerî birlikler saldı.

Birlikler, Dûmetü'l-Cendel halkından, bir tek kişiden başka kimseyi yakalayamadılar. 194 Onu da, Muhammed b. Mesleme yakalamıştı. 195

Peygamberimiz aleyhisselam, yakalanan kişiye, Dûmetü'l-Cendel halkının nereye gittiklerini sordu.

Adam:

" Onlar kendilerine ait deve, sığır ve davarları senin iğtinam ettiği işitince, kaçtılar! " dedi.

Peygamberimiz aleyhisselam İslâmiyeti anlatıp Müslüman olmasını teklif edince, adam Müslüman oldu.

Allah ondan razı olsun!

Dûmetü'l-Cendel'den, hiçbir zayiat verilmeden, Rebiülâhir ayından on gece kala, Medine'ye dönüldü. 196

-------------------------------------

175. Taberî, Târih, c. 1, s. 163.

176. Firuzâbâdi, Kâmûsu'l-muhit, c. 2, s. 362.

177. Yakut, Mu'cemu'l-büldân, c. 2, s. 487.

178. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 62.

179. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 581.

180. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 403, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 62, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 2, s. 54, Zehebî, Megâzî, s. 212, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve’n-nihâye, c. 4, s. 92.

181. Vâkıdî, c. 1. S. 403, Zehebî, s. 212, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 92.

182. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 341.

183. İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 62, Taberî, Târih, c. 3, s. 43, İbn Seyyid, Uyun, c. 2, s. 54.

184. Vâkıdî, c. 1, s. 402, İbn Sa'd, c. 2, s. 62, İbn Seyyid, c. 2, s. 54, Zehebî, s. 212.

185. Vâkıdî, c. 1, s. 402, İbn Sa'd, c. 2, s. 62, İbn Habîb, Kitâbu'l-muhabbet-, s. 114, Belâzurî, c. 1, s. 341, Taberî, c. 3, s. 43, İbn Hazm , Cevâmiu's-Sîre, s. 185, İbn Esir, Kâmil, c. 2, s. 177, İbn Seyyid, c. 2, s. 54, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 92, İbn Haldun, Târih, c. 2, ks. 2, s. 29.

186. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 3, s. 224, Vâkıdî, c. 1, s. 402, İbn Sa'd, c. 2, s. 62, Belâzurî, c. 1, s. 341, Taberî, c. 3, s. 43, İbn Hazm, s. 185, İbn Esîr, c. 2, s. 177, Zehebî, s. 212, Ebu'l-Fidâ, c. 4, s. 92.

187. Vâkıdî, c. 1, s. 402, İbn Sa'd, c. 2, s. 62, İbn Seyyid, c. 2, s. 54.

188. Vâkıdî, c. 1, s. 402-403, İbn Sa'd, c. 2, s. 62, İbn Seyyid, c. 2, s. 54, Zehebî, Megâzî, s. 212.

189. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 403, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 62.

190. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 169, Vâkıdî, Megâzî, c. 3, s. 1025, İbn Sa'd, c. 2, s. 166, Taberî, Târih, c. 3, s. 146.

191. Zehebî, Megâzî, s. 212.

192. İbn Habıb, Kitâbu'l-muhabber, s. 114.

193. İbn Habıb, Kitâbu'l-muhabber, s. 114, Zehebî, Megâzî, s. 212.

194. Vâkıdî, Megâzî, c. 1, s. 403, İbn Sa'd, Tabakât, c. 2, s. 62.

195. Vâkıdî, c. 1, s. 404, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 54, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 4, s. 92.

196. Vâkıdî, c. 1, s. 403-404, İbn Sa'd, c. 2, s. 62-63, İbn Seyyid, c. 2, s. 54.