ÇáÝÕæá Ýí ÇáÃÕæá

 [ÈóÇÈõ ÇáöÇÍúÊöÌóÇÌö áöãóÇ ÞóÏøóãúäóÇ ÐößúÑóåõ]
õ ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò: ÇáúÃóÕúáõ Ýöí Ðóáößó Ãóäøó ÇáúÚöáóáó ÇáÔøóÑúÚöíøóÉó áóíúÓóÊú ÚöáóáðÇ ãõæÌöÈóÉð áöÃóÍúßóÇãöåóÇ Úóáóì ÇáúÍóÞöíÞóÉö¡ æóÅöäøóãóÇ åöíó ÃóãóÇÑóÇÊñ ãóäúÕõæÈóÉñ áöÅöíÌóÇÈö ÃóÍúßóÇãö ÇáúÍóæóÇÏöËö¡ æóÓõãøöíóÊú ÚöáóáðÇ ãóÌóÇÒðÇ¡ ÊóÔúÈöíåðÇ áóåóÇ ÈöÇáúÚöáóáö ÇáúÚóÞúáöíøóÉö ÇáúãõæÌöÈóÉö áöÃóÍúßóÇãöåóÇ. æóÇáÏøóáöíáõ Úóáóì ÃóäøóåóÇ ÛóíúÑõ ãõæÌöÈóÉò áöÃóÍúßóÇãöåóÇ: ÌóæóÇÒõ æõÌõæÏöåóÇ ÚóÇÑöíøóÉð ãöäúåóÇ¡ æóáóæú ßóÇäóÊú ãõæÌöÈóÉð áóÇÓúÊóÍóÇáó æõÌõæÏõåóÇ ÚóÇÑöíøóÉð ãöäúåóÇ¡ ßóÇáúÚöáóáö ÇáúÚóÞúáöíøóÉö¡ áóãøóÇ ßóÇäóÊú ãõæÌöÈóÉð áöÃóÍúßóÇãöåóÇ ÇÓúÊóÍóÇáó æõÌõæÏõåóÇ ÚóÇÑöíøóÉð. ÝóáóãøóÇ æóÌóÏúäóÇ ÇáúãóÚóÇäöíó ÇáøóÊöí ÓóãøóíúäóÇåóÇ ÚöáóáðÇ áöÃóÍúßóÇãö ÇáúÍóæóÇÏöËö ÞóÏú ßóÇäóÊú ãóæúÌõæÏóÉð ÞóÈúáó æõÑõæÏö ÇáÔøóÑúÚö¡ ÛóíúÑó ãõæÌöÈóÉò áöåóÐöåö ÇáúÃóÍúßóÇãö¡ ËóÈóÊó ÃóäøóåóÇ ÛóíúÑõ ãõæÌöÈóÉò áöÃóÍúßóÇãöåóÇ¡ æóÅöäøóãóÇ æóÌóÈó ÇáúÃóÍúßóÇãõ ÈöåóÇ ãöäú ÍóíúËõ ÌóÚóáóåóÇ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÃóãóÇÑóÇÊò áóåóÇ. ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøó ãóÇ ÌóÚóáóåõ ÇáúÞóÇÆöÓõæäó ÚöáóáðÇ áöÊóÍúÑöíãö ÇáÊøóÝóÇÖõáö Úóáóì ÇÎúÊöáóÇÝöåöãú¡ ÞóÏú ßóÇäó ãóæúÌõæÏðÇ Ýöí Êöáúßó ÇáúÃóÕúäóÇÝö ÛóíúÑõ ãõæÌöÈò áöáÊøóÍúÑöíãö¡ ÝóÚóáöãúäóÇ ÈöÐóáößó: ÃóäøóåóÇ áóãú ÊõæÌöÈú åóÐöåö ÇáúÃóÍúßóÇãó ÈöÃóäúÝõÓöåóÇ¡ æóÃóäøó ÇáúÃóÍúßóÇãó ÅäøóãóÇ ÊóÊóÚóáøóÞõ ÈöåóÇ ãöäú ÍóíúËõ ÌõÚöáóÊú ÃóãóÇÑóÉð áóåóÇ. ÝóáóÇ íóãúÊóäöÚõ ÅÐóÇ ßóÇäó åóÐóÇ Úóáóì ãóÇ æóÕóÝúäóÇ: Ãóäú íõÌúÚóáó ÚóáóÇãóÉð Ýöí ÍóÇáò Ïõæäó ÍóÇáò¡ æóÝöí ãóæúÖöÚò Ïõæäó ãóæúÖöÚò¡ ßóãóÇ ÌóÇÒó Ãóäú íóÌúÚóáóåõ ÃóãóÇÑóÉð áöáúÍõßúãö¡ ÈóÚúÏó Ãóäú áóãú Êóßõäú ßóÐóáößó¡ æóåóÐóÇ Íõßúãñ ÌóÇÑò Ýöí ßõáøö ãóÇ íóÌõæÒõ Ýöíåö ÇáäøóÓúÎõ æóÇáÊøóÈúÏöíáõ.

(4/259)

ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøó ÇáúãóíúÊóÉó ÇáúãõÍóÑøóãóÉó ãóÚó ÞöíóÇãö Íõßúãö ÇáÊøóÍúÑöíãö ÝöíåóÇ¡ áóãú íóãúÊóäöÚú ÅÈóÇÍóÊõåóÇ Ýöí ÍóÇáö ÇáÖøóÑõæÑóÉö¡ áöÃóÌúáö Ãóäøó åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì áóãú íóÊóÚóáøóÞú Èöåö Íõßúãõ ÇáÊøóÍúÑöíãö áöäóÝúÓö ÇáúãóíúÊóÉö. ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøó ÇáúãóíúÊóÉó ÞóÏú ßóÇäóÊú ãóæúÌõæÏóÉð ÞóÈúáó (ãóÌöíÁö) ÇáÔøóÑúÚö ÛóíúÑó ãõÍóÑøóãóÉò¡ æóÅöäøóãóÇ ÇáúÍóÙúÑõ ÊóäóÇæóáóåóÇ ÈöãóÌöíÁö ÇáÔøóÑúÚö¡ Ëõãøó ÌóÇÒó ÊóÎúÕöíÕõ ÍóÙúÑöåóÇ ÈöÍóÇáò Ïõæäó ÍóÇáò¡ ßóÐóáößó ÇáúÚöáóáõ ÇáÔøóÑúÚöíøóÉõ åöíó ÈöåóÐöåö ÇáúãóËóÇÈóÉö¡ áóÇ ÝóÑúÞó ÈóíúäóåõãóÇ. ÝóÅöäú ÞóÇáó ÞóÇÆöáñ: ãóÇ ÃóäúßóÑúÊ ÃóäøóåóÇ ãóÊóì ÕóÍøóÊú ÚöáøóÉð æóÃóãóÇÑóÉð áöáúÍõßúãö¡ ÝóæóÇÌöÈñ Ãóäú áóÇ íóÎúÊóáöÝó ÍõßúãõåóÇ æóÍõßúãõ ÇáúÚöáóáö ÇáúÚóÞúáöíøóÉö Ýöí ÈóÇÈö ÇãúÊöäóÇÚö ÌóæóÇÒö ÇáÊøóÎúÕöíÕö ÝöíåóÇ¡ áöÃóäøó ØóÑöíÞó ÇÓúÊöÏúÑóÇßöåóÇ æóÇáúæõÕõæáö ÅáóíúåóÇ Ïõæäó ÇáÓøóãúÚö: ÅäøóãóÇ åõæó ÇáúÚóÞúáõ. Þöíáó áóåõ: åóÐóÇ ÛóáóØñ¡ áöÃóäøó æõÑõæÏó ÇáÓøóãúÚö áóãú íõÎúÑöÌúåóÇ ÚóãøóÇ ßóÇäóÊú Úóáóíúåö ãöäú ßóæúäöåóÇ ÛóíúÑó ãõæÌöÈóÉò áöÃóÍúßóÇãöåóÇ¡ áöÃóäøó ãóÇ áóãú íóßõäú ãõæÌöÈðÇ áöáúÍõßúãö ÈöäóÝúÓöåö¡ ÝóÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò Ãóäú íóÑöÏó ÇáÓøóãúÚõ ÈöÃóäøóåõ ãõæÌöÈñ áóåõ áöäóÝúÓöåö. æóÅöÐóÇ ßóÇäó ßóÐóáößó: ÝóÍõßúãõåóÇ ÈóÚúÏó æõÑõæÏö ÇáÓøóãúÚö¡ ßóåõæó ÞóÈúáó æõÑõæÏöåö Ýöí åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì¡ ÝóæóÇÌöÈñ ÅÐðÇ Ãóäú íóÚúÊóÈöÑóåóÇ ÝöíãóÇ íóÊóÚóáøóÞõ ÈöåóÇ ãöäú ÇáúÍõßúãö Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáøóÐöí ÐóßóÑúäóÇ¡ Ýöí ßóæúäöåóÇ ÚóáóÇãóÉð áöáúÍõßúãö æóÃóãóÇÑóÉð áóåõ¡ Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇ. æóÃóãøóÇ Þóæúáõåõ: Åäøóåõ áóãøóÇ ßóÇäó ØóÑöíÞõ ÇÓúÊöÏúÑóÇßöåóÇ ÈóÚúÏó æõÑõæÏö ÇáÓøóãúÚö: ÇáúÚóÞúáó¡ ÝóæóÌóÈó Ãóäú Êóßõæäó ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÚöáóáö ÇáúÚóÞúáöíøóÉö¡ ÝóÛóíúÑõ ãõæÌöÈò áöãóÇ ÐõßöÑó.
æóÐóáößó áöÃóäøó ÇáúãóÚóÇäöíó ÇáúãóÚúÞõæáóÉó ãöäú ÇáúãóÓúãõæÚóÇÊö ØóÑöíÞõ ãóÚúÑöÝóÊöåóÇ ÇáúÚóÞúáõ ÃóíúÖðÇ¡ áöÃóäøó ãóäú áóÇ íóÚúÞöáõ áóÇ íóÚúáóãõåóÇ¡ æóáóÇ íóÕöáõ Åáóì ÍóÞöíÞóÉö ãóÚúäóÇåóÇ¡ Ëõãøó áóãú íóãúÊóäöÚú ÌóæóÇÒõ ÇáÊøóÎúÕöíÕö ÚóáóíúåóÇ¡ ÝóßóÐóáößó åóÐöåö ÇáúÚöáóáõ. æóÅöäú ßóÇäó ØóÑöíÞõ ÇÓúÊöÏúÑóÇßöåóÇ ÈóÚúÏó æõÑõæÏö ÇáÓøóãúÚö: ÇáúÚóÞúáõ¡ ÝóÅöäøó ÍóÙøó ÇáúÚóÞúáö ãöäúåõ ÅäøóãóÇ åõæó

(4/260)

áöáúÅöíÕóÇáö Åáóì ÇáúÚöáúãö ÈößóæúäöåóÇ ÃóãóÇÑóÉð áöáúÍõßúãö¡ Ëõãøó ÇáúÚóÞúáõ åõæó ÇáøóÐöí íõÌöíÒõ ÊóÎúÕöíÕóåõ¡ ßóãóÇ íõÌöíÒõ ÊóÎúÕöíÕó ÇáúãóÓúãõæÚö äóÝúÓöåö. ÃóæóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøó åóÐöåö ÇáúãóÚóÇäöíó ÞóÏú ßóÇäóÊú ãóÚúÞõæáóÉð ãöäú ÌöåóÉö ÇáöÇÓúÊöäúÈóÇØö Ýöí ÚóÕúÑö ÇáäøóÈöíøö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ãöäú ÃóÌúáöåö ÃóãóÑó ãõÚóÇÐðÇ ÈöÇáöÇÌúÊöåóÇÏö ÝöíãóÇ íóÑöÏõ Úóáóíúåö ãöäú ÇáúÍóæóÇÏöËö Ëõãøó áóãú íóãúÊóäöÚú ãóÚó Ðóáößó ÌóæóÇÒõ æõÑõæÏö ÇáäøóÓúÎö æóÇáÊøóÎúÕöíÕö ÚóáóíúåóÇ¡ æóÚóáóì ÃõÕõæáöåóÇ ÇáúãóÓúãõæÚóÉö¡ æóáóãú ÊóÕöÑú ãöäú ÃóÌúáö ãóÇ ÐóßóÑúÊ ÈöãóäúÒöáóÉö ÇáúÚöáóáö (ÇáúÚóÞúáöíøóÉö) ÇáøóÊöí áóÇ íóÌõæÒõ ÚóáóíúåóÇ ÇáÊøóÈúÏöíáõ. ÝóÈóÇäó ÈöãóÇ æóÕóÝúÊ ÓõÞõæØõ åóÐóÇ ÇáÓøõÄóÇáö¡ æóÕóÍøó Ãóäøó ßóæúäóåóÇ ãõÓúÊóäúÈóØóÉð ãöäú ÌöåóÉö ÇáúÚóÞúáö áóÇ íóãúäóÚõ ãöäú ÌóæóÇÒö ÇáÊøóÎúÕöíÕö ÝöíåóÇ. Ïóáöíáñ ÂÎóÑõ: æóåõæó Ãóäøó Úöáóáó ÇáÔøóÑúÚö áóãøóÇ ßóÇäóÊú ÚóáóÇãóÇÊò æóÓöãóÇÊò áöáúÃóÍúßóÇãö Úóáóì ÍóÓóÈö ãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãöäú ÈóíóÇäöåóÇ¡ ÕóÇÑóÊú ßóÇáúÃóÓúãóÇÁö ÇáøóÊöí åöíó ÓöãóÇÊñ æóÃóãóÇÑóÇÊñ áöáúãõÓóãøóíóÇÊö. Ýóãöäú ÍóíúËõ ÌóÇÒó Ãóäú íõÚóáøóÞó ÇáúÍõßúãõ (ÈöÇáöÇÓúãö) Ýóíóßõæäõ ÏóáóÇáóÉð Úóáóíúåö¡ æóÚóáóÇãóÉð áóåõ¡ Ëõãøó ÌóÇÒó ãóÚó Ðóáößó Ãóäú íõÌúÚóáó Ðóáößó ÇáöÇÓúãõ ÈöÚóíúäöåö ÚóáóãðÇ áöÍõßúãò ÂÎóÑó ÛóíúÑöåö¡ ãöËúáõ ÊóÍúÑöíãö Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÇáúÚóãóáó Úóáóì ÇáúíóåõæÏö íóæúãó ÇáÓøóÈúÊö¡ æóßóÇäó ÇÓúãõ ÇáÓøóÈúÊö ÚóáóãðÇ áöáÊøóÍúÑöíãö¡ Ëõãøó ÃóÈóÇÍóåõ áóäóÇ¡ ÝóÕóÇÑó Ðóáößó ÇáöÇÓúãõ ÈöÚóíúäöåö ÚóáóãðÇ áöáúÅöÈóÇÍóÉö¡ æóÌóÇÒó ãöäú ÃóÌúáö Ðóáößó ÊóÎúÕöíÕõåóÇ¡ ãöäú ÍóíúËõ ÌóÇÒó ÚóáóíúåóÇ ÇáäøóÓúÎõ æóÇáÊøóÈúÏöíáõ¡ æóÌóÈó Ãóäú íóßõæäó ßóÐóáößó ÇáúÚöáóáõ ÇáøóÊöí åöíó ÏóáóÇáóÇÊõ ÇáúÃóÓúãóÇÁö¡ åöíó ÌóÇÑöíóÉñ ãóÌúÑóÇåóÇ Ýöí ÈóÇÈö ÌóæóÇÒö ÇáÊøóÎúÕöíÕö ÚóáóíúåóÇ¡ ÍóÓóÈó ÌóæóÇÒöåö Ýöí ÇáúÃóÓúãóÇÁö¡ ãöäú ÍóíúËõ áóãú íóãúÊóäöÚú Ãóäú íóäúÕöÈó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÇáúÃóæúÕóÇÝó ÇáøóÊöí åöíó Úöáóáñ ÃóÚúáóÇãðÇ¡ áöáúÅöÈóÇÍóÉö ÊóÇÑóÉð¡ æóáöáúÍóÙúÑö ÃõÎúÑóì¡ Úóáóì ÍóÓóÈö ÅíÌóÇÈöåö Ýöí ÇáúÃóÓúãóÇÁö ÇáøóÊöí ãöäúåóÇ ÇÞúÊóÖóÊú åóÐöåö ÇáúÚöáóáõ.
ÝóáóãøóÇ ÌóÑóÊú åóÐöåö ÇáúÚöáóáõ ãóÌúÑóì ÇáúÃóÓúãóÇÁö ãöäú ÇáúæóÌúåö ÇáøóÐöí ÐóßóÑúäóÇ¡ æóÌóÈó Ãóäú íóßõæäó (ÍõßúãõåóÇ ÍõßúãóåóÇ) ¡ Ýöí ÈóÇÈö ÌóæóÇÒö ÇáÊøóÎúÕöíÕö ÚóáóíúåóÇ¡ ßóÌóæóÇÒöåóÇ ÝöíåóÇ¡ Ýóíóßõæäõ ÇáúãóÚúäóì ÇáúÌóÇãöÚõ ÈóíúäóåõãóÇ: Ãóäøó ßõáøó æóÇÍöÏò ãöäú ÇáúÃóãúÑóíúäö ÞóÏú íóÌõæÒõ Ãóäú íóäúÕöÈóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÊóÇÑóÉð ÚóáóãðÇ áöáúÍóÙúÑö¡ æóÊóÇÑóÉð ÚóáóãðÇ áöáúÅöÈóÇÍóÉö.

(4/261)

æóÌöåóÉñ ÃõÎúÑóì: æóåöíó Ãóäøó Úöáóáó ÇáÔøóÑúÚö áóãøóÇ ßóÇäóÊú ãóÈúäöíøóÉð Úóáóì ÇáÓøóãúÚö¡ Ëõãøó ÌóÇÒó ÊóÎúÕöíÕõ ÇáúãóÓúãõæÚö ÇáøóÐöí åõæó ÇáúÃóÕúáõ¡ ÝóÇáúÝóÑúÚõ ÇáøóÐöí åõæó ãóÈúäöíøñ (Úóáóíúåö Ãóæúáóì) ÈöÇáúÌóæóÇÒö¡ ÅÐú ßóÇäó ÇáúÃóÕúáõ ÂßóÏõ ãöäú ÇáúÝóÑúÚö. ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøó ÑóÇÏøó ÇáúãóÓúãõæÚö äóÝúÓóåõ íóÓúÊóÍöÞøõ ÇáÊøóßúÝöíÑó¡ æóÑóÇÏøó ÇáúÚöáóáö ÇáúãõÓúÊóäúÈóØóÉö áóÇ íóÓúÊóÍöÞøõ Ðóáößó¡ ÝóÚóáöãúÊó Ãóäøó ÇáúãóÓúãõæÚó ÂßóÏõ Ýöí ÈóÇÈö ËõÈõæÊöåö ãöäú ÇáúÚöáóáö ÇáúãõÓúÊóäúÈóØóÉö ãöäúåõ. Ýóãöäú ÍóíúËõ ÌóÇÒó ÊóÎúÕöíÕõ ÇáúãóÓúãõæÚö¡ ßóÇäó ÊóÎúÕöíÕõ Úöáóáöåö ÇáøóÊöí åöíó ÝóÑúÚñ áóåõ Ãóæúáóì ÈöÐóáößó. ÝóÅöäú Þöíáó: áóÇ íóÌõæÒõ ÇÚúÊöÈóÇÑõ ÇáúÚöáóáö ÝöíãóÇ æóÕóÝúÊó ÈöÇáúÃóÓúãóÇÁö¡ áöÃóäøó ÇáöÇÓúãó ÅäøóãóÇ ÌóÇÒó Ýöíåö ÇáÊøóÎúÕöíÕõ¡ áöÃóäøó ãóÇ íóÈúÞóì ÈóÚúÏó ÇáÊøóÎúÕöíÕö íóÕöÍøõ Ãóäú íóßõæäó ÇááøóÝúÙõ (ÚöÈóÇÑóÉð Úóäúåõ¡ äóÍúæõ Þóæúáöåö: {ÝóÇÞúÊõáõæÇ ÇáúãõÔúÑößöíäó} [ÇáÊæÈÉ: 5] ¡ æóÞóæúáöåö: {æóÇáÓøóÇÑöÞõ æóÇáÓøóÇÑöÞóÉõ} [ÇáãÇÆÏÉ: 38] ÌóÇÆöÒñ Ãóäú íóßõæäó åóÐóÇ ÇáöÇÓúãõ) ÚöÈóÇÑóÉð Úóäú ÇáúÈóÇÞöí ÈóÚúÏó ÇáÊøóÎúÕöíÕö¡ æóÐóáößó ÛóíúÑõ ãóæúÌõæÏò Ýöí ÇáúÚöáóáö¡ áöÃóäøó ÇáúÚöáóáó ÅäøóãóÇ ÊóÚóáøóÞó ÈöåóÇ ÇáúÍõßúãõ áöæõÌõæÏöåóÇ¡ æóãóÊóì áóãú Êóßõäú ßóÐóáößó áóãú Êóßõäú ÚöáøóÉð. Þöíáó (áóåõ) : ÞóÏú ÑóÖöíäóÇ ÈöåóÐöåö ÇáúÞóÖöíøóÉö Åäú ßõäúÊó ãöãøóäú ÊóÚúÞöáõ ãóÚóÇäöíó ÇáúÚöáóáö ÇáÔøóÑúÚöíøóÉö.
ÝóäóÞõæáõ: Åäøóåõ áóãøóÇ ÌóÇÒó ÊóÎúÕöíÕõ ÇáúÚõãõæãö ãöäú ÍóíúËõ ÕóáõÍó Ãóäú íóßõæäó ÇááøóÝúÙõ ÚöÈóÇÑóÉð Úóäú ÇáúÈóÇÞöí ÈóÚúÏó ÇáÊøóÎúÕöíÕö (ÌóÇÒó ÃóíúÖðÇ ÊóÎúÕöíÕõ ÇáúÚöáóáö ÇáÔøóÑúÚöíøóÉö¡ ãöäú ÍóíúËõ ÕóáõÍó Ãóäú Êóßõæäó ÃóãóÇÑóÉð áöáúÈóÇÞöí ÈóÚúÏó ÇáÊøóÎúÕöíÕö) ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøóåõ áóÇ íóãúÊóäöÚõ Ãóäú ÊõÌúÚóáó ÇáúÚöáøóÉõ ÃóãóÇÑóÉð Ýöí ãóæúÖöÚò Ïõæäó ãóæúÖöÚò¡ ßóãóÇ ÌóÇÒó Ýöí ÇáöÇÓúãö¡ Ýóáóæú ÌóÚóáúäóÇ Ðóáößó ÇÈúÊöÏóÇÁð Ïóáöíáñ Úóáóì ÞóæúáöäóÇ ÕóÍøó ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇá Èöåö.

(4/262)

æóÃóãøóÇ Þóæúáõåõ: (Åäøó) ÇáúÚöáøóÉó ÅäøóãóÇ ÊóÚóáøóÞó ÈöåóÇ ÇáúÍõßúãõ ÈöæõÌõæÏöåóÇ¡ ÝóÅöäøóåõ íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó ÞóÇÆöáóåõ áóÇ íóÚúÑöÝõ ãóÚóÇäöíó ÇáúÚöáóáö ÇáÔøóÑúÚöíøóÉö¡ æóÃóäøóåõ ÅäøóãóÇ ÙóäøóåóÇ Ýöí ãóÚúäóì ÇáúÚöáóáö ÇáúÚóÞúáöíøóÉö. ÃóäøóåóÇ ÈöæõÌõæÏöåóÇ ÊóÞúÊóÖöí ãõæÌöÈóÇÊö ÃóÍúßóÇãöåóÇ¡ æóáóæú ßóÇäó Ðóáößó ßóãóÇ Ùóäøó áóãóÇ ÌóÇÒó æõÌõæÏõåóÇ ÚóÇÑöíøóÉð ãöäú ÃóÍúßóÇãöåóÇ¡ æóÞóÏú ÈóíøóäøóÇ Ðóáößó ÝöíãóÇ ÊóÞóÏøóãó. æóÃóíúÖðÇ: ÝóÅöäøó ÊóÎúÕöíÕó ÇáöÇÓúãö ÅäøóãóÇ íóÌõæÒõ ãöäú ÍóíúËõ ÌóÇÒó Ýöíåö ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁõ ãóÞúÑõæäðÇ ÈöÇááøóÝúÙö¡ ÝóÌóÑóÊú ÏóáóÇáóÉõ ÇáÊøóÎúÕöíÕö ãóÌúÑóì áóÝúÙö ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö. ßóÐóáößó áóÇ íóãúÊóäöÚõ ÅØúáóÇÞõ ÇáúÚöáøóÉö ãöäú ÛóíúÑö ÔóÑúØö ÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö¡ æóäõÞöíãõ ÇáÏøóáóÇáóÉó Úóáóì ÊóÎúÕöíÕöåóÇ. æóßóÐóáößó åóÐóÇ Ýöí ÇáúÚöáóáö ÇáúãõÓúÊóäúÈóØóÉö¡ áóÇ ÝóÑúÞó ÈóíúäóåóÇ æóÈóíúäó ÇáúÚöáóáö ÇáúãóäúÕõæÕö ÚóáóíúåóÇ. ÅÐú ßóÇäóÊú ßõáøõåóÇ ÃóãóÇÑóÇÊò ÛóíúÑö ãõæÌöÈóÉò áöÃóÍúßóÇãöåóÇ ÇáøóÊöí ÊóÚóáøóÞóÊú ÈöåóÇ. æóÃóßúËóÑõ ãõÎóÇáöÝöíäóÇ íõÌöíÒõæäó ÊóÎúÕöíÕó ÇáúÚöáóáö ÇáúãóäúÕõæÕö ÚóáóíúåóÇ¡ æóíõäúÊóÞóÖõ (Èöåö Úóáóíúåöãú) ÌóãöíÚõ ãóÇ íóÓúÃóáõæäó Úóäúåõ Ýöí åóÐóÇ ÇáúÈóÇÈö¡ æóíóÊóÚóÇØóæúäó ÇáúÝóÕúáó ÈóíúäóåõãóÇ ãöäú ÌöåóÉö Ãóäøó ÇáúÚöáøóÉó ÇáúãóäúÕõæÕó ÚóáóíúåóÇ ãóÚúÞõæáñ ãöäú ÌöåóÉö ÇáÓøóãúÚö¡ æóÇáúãõÓúÊóäúÈóØóÉ áóãú íõæÌöÈúåóÇ ÇáÓøóãúÚõ (æóÅöäøóãóÇ ÕóÍøóÊú ÈöÇáöÇÓúÊöäúÈóÇØö) ¡ æóåóÐóÇ áóÇ íóÚúÕöãõåõãú ãöãøóÇ ÃóáúÒóãúäóÇåõãú¡ ãöäú ÞöÈóáö Ãóäøó ÇáúãõÓúÊóäúÈóØóÉó ãóÈúäöíøóÉñ Úóáóì ÇáÓøóãúÚö.
ÝóÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÇáúÚöáøóÉõ ÇáúãóäúÕõæÕõ ÚóáóíúåóÇ íóÌõæÒõ ÊóÎúÕöíÕõåóÇ ÝöíãóÇ áóíúÓó ÈöãóäúÕõæÕò ÚóáóíúåóÇ æóåöíó ãõÓúÊóÎúÑóÌóÉñ ãöäú ÇáäøóÕøö Ãóæúáóì ÈöÌóæóÇÒö ÇáÊøóÎúÕöíÕö. æóÚóáóì Ãóäøó ÇáúãóäúÕõæÕó Úóáóíúåö ãöäú Ðóáößó¡ ÅäøóãóÇ ÚóáöãúäóÇåõ ÚöáøóÉð áöáúÍõßúãö ãöäú ØóÑöíÞö ÇáöÇÓúÊöäúÈóÇØö¡ áóÇ ãöäú ÌöåóÉö ÇáäøóÕøö. ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøó ßóËöíÑðÇ ãöäú äõÝóÇÉö ÇáúÞöíóÇÓö áóÇ íóÚúÑöÝõæäóåõ ÚöáøóÉð¡ æóáóÇ íóÚúÊóÈöÑõæäóåõ ÝöíãóÇ íõæÌóÏõ Ýöíåö¡ ÝóÅöäøóãóÇ íóÍúÊóÇÌõ Ãóäú íõÓúÊóÏóáøó Úóáóì ßóæúäöåö ÚöáøóÉð¡ æóáóÇ ÝóÑúÞó ÈóíúäóåóÇ æóÈóíúäó ÇáúÚöáøóÉö ÇáúãõÓúÊóäúÈóØóÉö ãöãøóÇ áóíúÓó ÈöãóäúÕõæÕò Úóáóíúåö.

(4/263)

æóãõÎóÇáöÝõæäóÇ íõÌöíÒõæäó ÊóÎúÕöíÕó ÏóáóÇáóÇÊö ÇáúÞóæúáö ÚöäúÏóåõãú Ýöí Þóæúáöåöãú: Åäøó ÇáúãóÎúÕõæÕó ÈöÇáÐøößúÑö íóÏõáøõ Úóáóì Ãóäøó Íõßúãó ãóÇ ÚóÏóÇåõ ÈöÎöáóÇÝöåö¡ ÝóÇáúÚöáøóÉõ Ãóæúáóì ÈöÐóáößó¡ áöÃóäøóåõ áóÇ ÈõÏøó ãöäú Ãóäú íóÈúÞóì áöáúÚöáøóÉö Íõßúãñ ÝöíãóÇ áóãú íóÎõÕøó¡ æóáóÇ íóÈúÞóì áöÏóáóÇáóÉö ÇáúÞóæúáö Íõßúãñ ÝöíãóÇ ÎóÕøõæåõ¡ äóÍúæõ Þóæúáå ÊóÚóÇáóì: {æóáóÇ ÊóÞúÊõáõæÇ ÃóæúáóÇÏóßõãú ÎóÔúíóÉó ÅãúáóÇÞò} [ÇáÅÓÑÇÁ: 31] . æóäóÙóÇÆöÑõåõ Úóáóì ãóÇ ÈóíøóäøóÇåõ Ýöí ÈóÇÈöåö. .

ÝóÅöäú ÞóÇáó ÞóÇÆöáñ: ÇáúÝóÑúÞõ Èóíúäó ÊóÎúÕöíÕö ÇáöÇÓúãö æóÊóÎúÕöíÕö ÇáúÚöáøóÉö¡ Ãóäøó ãóÇ íõæÌöÈõ ßóæúäó ÇáúãóÚúäóì ÚöáøóÉð áöáúÍõßúãö æõÌõæÏõ ÇáúÍõßúãö ÈöæõÌõæÏöåö¡ æóÇÑúÊöÝóÇÚõåõ ÈöÇÑúÊöÝóÇÚöåö¡ ÝóãóÊóì æõÌöÏó ÛóíúÑõ ãõæÌöÈò áöáúÍõßúãö ÎóÑóÌó ãöäú Ãóäú íóßõæäó ÚöáøóÉð¡ æóáóíúÓó ÔóÑúØõ ÊóÚóáøõÞö ÇáúÍõßúãö ÈöÇáöÇÓúãö ãõÓóÇÚöÏóÉõ ÇáúÍõßúãö áóåõ ÍóíúËõãóÇ æõÌöÏó¡ ÝóáöÐóáößó áóãú íóÌõÒú ÇÚúÊöÈóÇÑõ ÇáúÚöáøóÉö ÈöÇáöÇÓúãö. Þöíáó áóåõ: Åäøó ÏóáóÇáóÉó ÕöÍøóÉö ÇáúÚöáøóÉö Ãóäú íóßõæäó ÇáúÍõßúãõ ãóæúÌõæÏðÇ ÈöæõÌõæÏöåö¡ æóãóÚúÏõæãðÇ ÈöÚóÏóãöåö¡ ÝóáóíúÓó ßõáøõ ÎõÕóãóÇÆößó íõÓóáøöãõæäóåõ áóß¡ Èóáú ÞóÏú ÍóßóíúäóÇ ÝöíãóÇ ÓóáóÝó Úóäú ÃóÈöí ÇáúÍóÓóäö¡ Ãóäøóåõ ßóÇäó áóÇ íóÚúÊóÈöÑõ Ðóáößó Ýöí Úöáóáö ÇáÔøóÑúÚö¡ æóáóÇ íóáúÒóãõ ÃóíúÖðÇ ãóäú íóÚúÊóÈöÑõ Ðóáößó Ýöí ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö Úóáóì ÕöÍøóÉö ÇáúÚöáóáö¡ áöÃóäøóåõ íóÞõæáõ: Åäú åóÐóÇ ÃóÍóÏõ ãóÇ íõÓúÊóÏóáøõ Èöåö Úóáóíúåö. æóáöÊóÕúÍöíÍö ÇáúÚöáøóÉö ÏóáóÇÆöáõ ÃõÎúÑóì ãöäú ÛóíúÑö åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö. (ÝóíóÞõæáõ: Åäøöí) ÃóÚúÊóÈöÑõ Ðóáößó ÏóáóÇáóÉð Úóáóì ÕöÍøóÉö ÇáúÚöáøóÉö¡ ãóÇ áóãú íõÄóÏøö Åáóì ÊóäóÇÝöí ÇáúÃóÍúßóÇãö æóÊóÖóÇÏøöåóÇ¡ ÝóãóÊóì ÃóÏøóì Åáóì Ðóáößó ÇÍúÊóÌúÊõ Åáóì ØóáóÈö ÇáÏøóáöíáö Úóáóì ÕöÍøóÉö ÇáúÚöáøóÉö ãöäú ÛóíúÑö åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö¡ ßóãóÇ íóÞõæáõ ãõÎóÇáöÝõäóÇ Ýöí åóÐóÇ ÇáÖøóÑúÈö ãöäú ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö: Åäøóåõ íóÏõáøõ Úóáóì ÕöÍøóÉö ÇáúÚöáóáö¡ ãóÇ áóãú íóãúäóÚú ãöäúåõ¡ ÝóÅöÐóÇ ãóäóÚó ãöäúåõ áóãú íóÏõáøó.

(4/264)

ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøóåõ íóÓúÊóÏöáøõ Úóáóì Ãóäøó ÇáÔøöÏøóÉó Ýöí ÇáúÎóãúÑö ÚöáøóÉñ áöáÊøóÍúÑöíãö¡ Ëõãøó æõÌöÏó ÇáúÍõßúãõ¡ ÈöæõÌõæÏöåóÇ¡ æóÒóæóÇáõåõ ÈöÒóæóÇáöåóÇ¡ Ëõãøó ÞóÏú æóÌóÏúäóÇ ÇáÔøöÏøóÉó Ýöí ÇáúÎóãúÑö íõæÌöÈõ ÊóßúÝöíÑó ãõÓúÊóÍöáøöåóÇ (æóíóÒõæáõ ßõÝúÑõ) ÇáúãõÓúÊóÍöáøö ÈöÒóæóÇáö ÇáÔøöÏøóÉö¡ æóáóÇ äóÌúÚóáõ ÇáÔøöÏøóÉó ÚöáøóÉð áöÊóßúÝöíÑö ÇáúãõÓúÊóÍöáøö áöáäøóÈöíÐö¡ ãóÚó æõÌõæÏö ÇáúÍõßúãö ÈöæõÌõæÏöåóÇ¡ æóÇÑúÊöÝóÇÚöåö ÈöÇÑúÊöÝóÇÚöåóÇ. æóßóÐóáößó äóÞõæáõ: Åäøó æõÌõæÏó ÇáúÍõßúãö ÈöæõÌõæÏö ÇáúãóÚúäóì æóÇÑúÊöÝóÇÚöåö ÈöÇÑúÊöÝóÇÚöåóÇ¡ Úóáóãñ áößóæúäöåö ÚöáøóÉð ãóÇ áóãú ÊóÞõãú ÏóáóÇáóÉõ ÇáÊøóÎúÕöíÕö¡ æóßóãóÇ äóÞõæáõ ÌóãöíÚðÇ Ýöí ÇáúÚõãõæãö: Åäøóåõ Úóáóãñ áöáúÍõßúãö ãóÇ áóãú ÊóÞõãú Úóáóíúåö ÏóáóÇáóÉõ ÇáúÎõÕõæÕö. æóÃóíúÖðÇ: ÝóÌóÇÆöÒñ Ãóäú íõÞóÇáó: Åäøó ÇÚúÊöÈóÇÑó æõÌõæÏö ÇáúÍõßúãö ÈöæõÌõæÏö ÇáúãóÚúäóì æóÇÑúÊöÝóÇÚöåö ÈöÇÑúÊöÝóÇÚöåö Ýöí ßóæúäöåö ÚöáøóÉð¡ ÅäøóãóÇ íõÓóæøóÛõ Ýöí ÇáúÚöáøóÉö ÇáúÚóÇãøóÉö ÇáøóÊöí áóíúÓó ÝöíåóÇ ÊóÎúÕöíÕñ¡ æóÃóãøóÇ ãóÇ ÞóÇãóÊú Ýöíåö ÏóáóÇáóÉõ ÇáÊøóÎúÕöíÕö ÝóÅöäøó ØóÑöíÞó ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö Úóáóì ÕöÍøóÊöåö Ýöí ÇáöÇÈúÊöÏóÇÁö ÛóíúÑõ åóÐöåö ÇáúÚöÈúÑóÉö Úóáóì ÍóÓóÈö ãóÇ ÞóÏøóãúäóÇ ãöäú æõÌõæåö ÏóáóÇÆöáö ÇáúÚöáóáö. ÝóÅöäú ÞóÇáó ÞóÇÆöáñ: Åäøó ÇáúÞóæúáó ÈöÊóÎúÕöíÕö ÇáúÚöáøóÉö íõæÌöÈõ ÊóßóÇÝõÄó ÃóÏöáøóÉö ÇáúÃóÍúßóÇãö ÇáúãõÊóÖóÇÏøóÉö æóÊõäóÇÝöíåóÇ. ãöäú ÞöÈóáö Ãóäøóß ÅÐóÇ ÇÓúÊóäúÈóØúÊó ÚöáøóÉð ÝóÃóæúÌóÈúÊó ÈöåóÇ ÍõßúãðÇ¡ Ëõãøó ÌóæøóÒóÊú æõÌõæÏóåóÇ ÚóÇÑöíøóÉð ãöäú ÇáúÍõßúãö¡ ÌóÇÒó áöãõÎóÇáöÝößó Ãóäú íóÚúÊóÈöÑó ãóæúÖöÚó ÇáÊøóÎúÕöíÕö¡ ÝóíóÌúÚóáóåõ ÃóÕúáðÇ Ýöí äóÝúíö Íõßúãö ÚöáøóÊößó¡ æóíóÓúÊóÎúÑöÌó ãöäúåõ ÚöáøóÉð ÊõæÌöÈõ ãöäú ÇáúÍõßúãö ÖöÏøó ãóÇ ÃóæúÌóÈóåõ ÚöáøóÊõßó¡ ÝóíõÄóÏøöí Ðóáößó Åáóì ÊóßóÇÝõÄö ÇáúÚöáøóÊóíúäö æóÈõØúáóÇäöåöãóÇ¡ ÝóáóÇ íóÓúÊóÞöÑøõ Úóáóì Ðóáößó ÊóÎúÕöíÕðÇ.
Þöíáó áóåõ: ÇáúÌóæóÇÈõ Úóäú åóÐóÇ ãöäú æóÌúåóíúäö: ÃóÍóÏõåõãóÇ: Þóæúáõ ãóäú áóÇ íõÌöíÒõ æõÌõæÏó Ðóáößó.

(4/265)

æóÇáúÂÎóÑõ: (Þóæúáõ) ãóäú íõÌöíÒõ æõÌõæÏóåõ. (ÝóÃóãøóÇ) ãóäú (áóÇ) íõÌöíÒõ ÞöíóÇãó ÇáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì ÕöÍøóÉö ÚöáøóÊöåö ãóÚó ãõÞóÇæóãóÉö ÚöáøóÉò ÃõÎúÑóì ÈöÅöÒóÇÆöåóÇ ãõæÌöÈóÉð áöáúÍõßúãö ÈöÖöÏøö ãóÇ íõæÌöÈõåóÇ¡ ÝóÅöäøóåõ íóÞõæáõ: áóÓúÊ æóÇÌöÏðÇ Ðóáößó ÃóÈóÏðÇ¡ æóáóíúÓó ßõáøõ ãóäú ÞóÇáó: (Åäøöí) : ÃóäúÕöÈó ÚöáøóÉð ÈöÅöÒóÇÁö ÚöáøóÊößó ÃóÞöíÓõ ÈöåóÇ Ýöí äóÝúíö Íõßúãößó ÇáøóÐöí ÃóæúÌóÈóÊúåõ ÚöáøóÊõßó ÓóÇÛó áóåõ Ðóáößó. æóÅöäøóãóÇ ËóÈóÇÊõ ÇáúÚöáóáö ãóæúÞõæÝñ Úóáóì ÏóáóÇÆöáöåóÇ¡ æóÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò ÞöíóÇãõ ÇáÏøóáóÇáóÉö Úóáóì ÊóÕúÍöíÍö ÚöáøóÊóíúäö ãõÊóÖóÇÏøóÊóíú ÇáúÃóÍúßóÇãö. æóáóæú ÇÓúÊóÏóáøó ÎóÕúãõäóÇ ÈöãöËúáö ÏóáöíáöäóÇ Úóáóì ÕöÍøóÉö ÇÚúÊöáóÇáöåö¡ ßóÇäó áóÇ ÈõÏøó ãöäú ÞöíóÇãö ÏóáóÇáóÉò ÊõæÌöÈõ ÊóÑúÌöíÍó ÃóÍóÏöåöãóÇ¡ åóÐóÇ ÅÐóÇ áóãú íóßõäú Ýöí ÇáúãóÓúÃóáóÉö Þóæúáñ (ÛóíúÑõ åóÐóíúäö) ÇáúÞóæúáóíúäö¡ æóÐóáößó áöÃóäøó ÇáúÍóÞøó áóÇ íóÎúÑõÌõ ãöäúåõãóÇ¡ æóáóÇ ÈõÏøó (ãöäú) Ãóäú íóßõæäó áöáøóåö ÊóÚóÇáóì Ïóáöíáñ Úóáóì Íõßúãöåö¡ æóÚóáóì ÕóæóÇÈö ÃóÍóÏö ÇáúÞóæúáóíúäö¡ æóÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò Ãóäú íõßóÇÝöÆóåõ ãóÇ áóíúÓó ÈöÏóáöíáò. æóÚóáóì Ãóäøóåõ áóæú áóÒöãóäóÇ Ðóáößó Úóáóì ÇáúæóÌúåö ÇáøóÐöí ÓóÃóáó Úóäúåõ ÇáÓøóÇÆöáõ áóáóÒöãó ãöËúáõåõ ÌóãöíÚó ÇáúÞóÇÆöÓöíäó áöäóÝøóÇÊö ÇáúÞöíóÇÓö¡ áöÃóäøó áóåõãú Ãóäú íóÞõæáõæÇ Úóáóì åóÐóÇ ÇáúæóÖúÚö: äóÍúäõ äóäúÕöÈõ ÈöÅöÒóÇÁö Úöáóáößõãú ÚöáóáðÇ Ýöí ãõäóÇÝóÇÉö ãóÇ ÃóæúÌóÈóÊúåóÇ¡ ÈöÍóíúËõ áóÇ íõãúßöäõßõãú ÇáöÇäúÝöÕóÇáõ ãöäúåóÇ¡ æóáóÇ ãöäú ÃóÖúÏóÇÏöåóÇ ÝöíãóÇ ÚóÇÑóÖúäóÇßõãú Èöåö. Ýóíóßõæäõ ãöäú ÌóæóÇÈöäóÇ ÌóãöíÚðÇ áóåõãú: Ãóäøóåõ áóíúÓó ßõáøõ ãóÇ äóäúÕöÈõåõ ãöäú ÇáúÚöáóáö ÈöÅöÒóÇÁö ÚöáøóÊöäóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú

(4/266)

ÊóÞõæãó Ýöí ÇáÕøöÍøóÉö ãóÞóÇãóåóÇ¡ ãöäú ÞöÈóáö Ãóäøó ÕöÍøóÉó ÇáúÚöáøóÉö æóËóÈóÇÊóåóÇ ãóæúÞõæÝóÉñ Úóáóì ÇáÏøóáóÇÆöáö¡ æóáóÇ íóËúÈõÊõ ÈöÞóæúáö ÇáúÎóÕúãö ÃóäøóåóÇ ÚöáøóÉñ¡ ÝóåóÐóÇ ÓõÄóÇáñ ÓóÇÞöØñ¡ áöÃóäøóåõ íóÑúÌöÚõ Úóáóì ÓóÇÆöáöåö ãöäú ÍóíúËõ ÃóÑóÇÏó ÅáúÒóÇãóåõ ÎóÕúãóåõ.
æóÃóãøóÇ ãóäú íõÌöíÒõ. æõÌõæÏó ÚöáøóÊóíúäö ãõÊóÖóÇÏøóÊóíú ÇáúÃóÍúßóÇãö ãöäú ÛóíúÑö Ãóäú íóäúÝóÕöáó ÅÍúÏóÇåõãóÇ ãöäú ÇáúÃõÎúÑóì ÈöÖóÑúÈò ãöäú ÇáÑøõÌúÍóÇäö¡ ÝóÅöäøóåõ íóÌúÚóáõ ÇáøóÐöí ÇÚúÊóÏóáó Ðóáößó ÚöäúÏóåõ ãõÎóíøóÑðÇ Ýöí ÅãúÖóÇÁö Ãóíøö ÇáúÍõßúãóíúäö ÔóÇÁó Ïõæäó ÇáúÂÎóÑö¡ æóÕóÇÑó åóÐóÇ ÝóÑúÖõåõ Ýöí åóÐöåö ÇáúÍóÇáö.
(æóÞóÇáó) ÞóÇÆöáñ ãöäú ÇáúãõÎóÇáöÝöíäó: Åäú ßõäúÊõãú ÊóÚúÊóÈöÑõæäó ÇáúÚöáóáó ÈöÇáúÃóÓúãóÇÁö Ýöí ÌóæóÇÒö ÇáÊøóÎúÕöíÕö¡ ÝóÅöäøóÇ ÅäøóãóÇ äõÌöíÒõ ÊóÎúÕöíÕó ÇáúÃóÓúãóÇÁö Úóáóì ãóÚúäóì Ãóäøó ÇáúãõÎóÕøöÕó áóåõ ßóÇáöÇÓúÊöËúäóÇÁö ÇáúãóÞúÑõæäö ÈöÇááøóÝúÙö¡ æóÃóäøó ãóÇ ÎõÕøó ãöäúåõ áóãú íóßõäú ÞóØøõ ãõÑóÇÏóäóÇ ÈöÇááøóÝúÙö. Ýóåóáú ÊóÞõæáõæäó ãöËúáóåõ Ýöí ÇáúÚöáóáö¿ æóÊóÌúÚóáõæäó ÇáÏøóáóÇáóÉó ÇáúãõæÌöÈóÉó áöÊóÎúÕöíÕöåóÇ ßóÃóäøóåóÇ ãõÞóÇÑöäóÉñ áóåóÇ¿ ÝóÅöäú ÞõáúÊõãú Ðóáößó ÝóÅöäøóÇ äõæóÇÝöÞõßõãú Úóáóíúåö¡ æóÅöäú ÃóØúáóÞúÊõãú ÇáúÚöáøóÉó Ëõãøó ÎóÕøóÕúÊõãõæåõ ãöäú ÛóíúÑö ÞóÑöíäóÉò ãóÚóåóÇ¡ ÝóåóÐóÇ ÇáøóÐöí äõÎóÇáöÝõßõãú Ýöíåö. ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò: ÝóæóÇÝóÞóäóÇ åóÐóÇ ÇáúÞóÇÆöáõ Ýöí ÇáúÞóæúáö ÈöÊóÎúÕöíÕö ÇáúÚöáøóÉö ãöäú ÍóíúËõ áóÇ íóÏúÑöí¡ æóÇóáøóÐöí ÃóáúÌóÃóåõ Åáóì Ðóáößó: ÏóáóÇÆöáõäóÇ ÇáøóÊöí ÐóßóÑúäóÇ Ýöí ÌóæóÇÒö ÊóÎúÕöíÕö ÃóÍúßóÇãö ÇáúÚöáóáö ÇáÔøóÑúÚöíøóÉö¡ ÍóíúËõ áóãú íõãúßöäúåõãú ÇáöÇäúÝöÕóÇáõ ãöäúåóÇ æóáóÇ ÏóÝúÚõåóÇ. æóÇóáøóÐöí äóÞõæáõ Ýöí åóÐóÇ: Åäøóåõ áóÇ ÝóÑúÞó Èóíúäó åóÐöåö ÇáúÚöáóáö æóÈóíúäó ÇáúÃóÓúãóÇÁö Ýöí ÌóæóÇÒö ÊóÎúÕöíÕöåóÇ. æóåõæó: Ãóäøó ÇáÏøóáóÇáóÉó ÇáúãõæÌöÈóÉó áöÊóÎúÕöíÕö ÇáúÚöáøóÉö¡ ßóÃóäøóåóÇ ãóÞúÑõæäóÉñ Åáóì áóÝúÙö ÇáÊøóÚúáöíáö ÈöãóäúÒöáóÉö Þóæúáöåö: åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóì ÚóáóÇãóÉñ áöáúÍõßúãö ÅáøóÇ Ýöí ãóæúÖöÚö ßóÐóÇ¡ ßóãóÇ äóÞõæáõ Ýöí ÊóÎúÕöíÕö ÇáöÇÓúãö: Åäøó ÏóáóÇáóÉó ÇáÊøóÎúÕöíÕö ßóÃóäøóåóÇ ãóÞúÑõæäóÉñ Åáóíúåö¡ æóßóÇäó ÈöãóäúÒöáóÉö Þóæúáöåö: ÇÞúØóÚõæÇ ÇáÓøõÑøóÇÞó¡ ÅáøóÇ ÓóÇÑöÞó ßóÐóÇ. áóÇ ÝóÑúÞó ÈóíúäóåõãóÇ ãöäú åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö. æóáóÇ äóÞõæáõ: Åäøó ÇáúÍõßúãó ÇáúãóÎúÕõæÕó ßóÇäó ãõÑóÇÏðÇ ÈöÇáúÚöáøóÉö. ßóãóÇ áóÇ äóÞõæáõ: Åäøó ÇáúÍõßúãó ÇáúãóÎúÕõæÕó ãöäú ÇáöÇÓúãö ßóÇäó ãõÑóÇÏðÇ ÈöÇáöÇÓúãö.

(4/267)

æóãóÚó Ðóáößó ÝóÅöäøóÇ äõØúáöÞõ ÇáúÚöáøóÉó ÝóäóÞõæáõ: Åäøó ÚöáøóÉó ÇáúÍõßúãö ßóíúÊó æóßóíúÊó¡ Åäú ßóÇäó ÍõßúãõåóÇ ãóÎúÕõæÕðÇ Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúãóæóÇÖöÚö¡ ßóãóÇ ÃóØúáóÞó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÞóØúÚó ÇáÓøõÑøóÇÞö¡ æóÞóÊúáó ÇáúãõÔúÑößöíäó¡ æóÇáúãõÑóÇÏõ ÇáúÈóÚúÖõ. æóáóÇ íóÍúÊóÇÌõ Ãóäú íóÔúÑöØó ãóæúÖöÚó ÇáÊøóÎúÕöíÕö ãöäú ÇáúÚöáøóÉö ãöäú ØóÑöíÞö ÇááøóÝúÙö¡ ßóãóÇ áóãú íóÐúßõÑú Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÏóáóÇáóÉó ÇáÊøóÎúÕöíÕö Ýöí ÃóÓúãóÇÁö ÇáúÚõãõæãö ãóÞúÑõæäóÉð ÈöÇááøóÝúÙö. ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò: æóáóÓúÊõ æóÇÌöÏðÇ ÃóÍóÏðÇ ãöäú ÇáúÝõÞóåóÇÁö ÅáøóÇ æóåõæó íóÞõæáõ ÈöÊóÎúÕöíÕö ÇáúÚöáøóÉö Ýöí ÇáúãóÚúäóì¡ æóÅöäú ÃóÈóÇåõ Ýöí ÇááøóÝúÙö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøó ÌóãöíÚó ãóäú íõÎóÇáöÝõäóÇ Ðóáößó íóÞõæáõ Ýöí Þóáöíáö ÇáúãóÇÁö ÅÐóÇ æóÞóÚóÊú Ýöíåö äóÌóÇÓóÉñ: Åäøóåõ äóÌöÓñ¡ áöãõáóÇÞóÇÊöåö áöáäøóÌóÇÓóÉö¡ Ëõãøó ÞóÇáõæÇ Ýöí ÇáËøóæúÈö æóÇáúÈóÏóäö ÅÐóÇ ÃóÕóÇÈóÊúåõãóÇ äóÌóÇÓóÉñ: ÅäøóåõãóÇ íóØúåõÑóÇäö ÈöãõæóÇáóÇÉö ÇáúÛõÓúáö æóÕóÈøö ÇáúãóÇÁö ÚóáóíúåöãóÇ¡ æóáóæú ãóÑøõæÇ Úóáóì ÇáúÞöíóÇÓö áóãóÇ ØóåõÑóÇ ÃóÈóÏðÇ¡ áöÃóäøó ßõáøó ÌõÒúÁò ãöäú ÇáúãóÇÁö áóÇ íõÒóÇíöáõ ÇáËøóæúÈó ÅáøóÇ ÈóÚúÏó ãõáóÇÞóÇÊöåö áöãóÇÁò äóÌöÓò¡ æóßóÐóáößó åóÐóÇ Ýöí ÏõÎõæáö ÇáúÍóãøóÇãö ÈöÛóíúÑö ÃõÌúÑóÉò ãóÚúáõæãóÉò¡ íóáúÒóãõ Ýöí ÇáúÞöíóÇÓö Ãóäú áóÇ íõÌúÒöåö ÅáøóÇ ÈöÃóÌúÑò ãóÚúáõæãò¡ æóãöÞúÏóÇÑò ãóÚúáõæãò¡ Ýöí ãõÏøóÉö ÇááøõÈúËö¡ æóÕóÈøö ÇáúãóÇÁö.
æóÞóÏú ÌóÚóáó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ ÚöáøóÉó ÊóÍúÑöíãö ÈóíúÚö ÇáúÍöäúØóÉö ÈöÇáúÍöäúØóÉö ßóíúáðÇ Èößóíúáò åöíó ãóÃúßõæáñ ÌöäúÓñ¡ Ëõãøó ÃóÌóÇÒó ÈóíúÚó ÇáÊøóãúÑóÉö ÈöÎóÑúÕöåóÇ Ýöí ÇáúÚóÑóÇíóÇ ãöäú ÛóíúÑö ãõÓóÇæóÇÉò Ýöí Çáúßóíúáö¡ ãóÚó æõÌõæÏö ÚöáøóÉö ÅíÌóÇÈö ÇáúãõÓóÇæóÇÉö ÝöíåóÇ ãöäú ÌöåóÉö Çáúßóíúáö. ÝóÅöäú Þöíáó: ÅäøóãóÇ åóÐóÇ ßóáóÇãñ Ýöí ÌöåóÉö ÇáúãõÓóÇæóÇÉö¡ æóÇáúãõÓóÇæóÇÉõ ãóæúÌõæÏóÉñ Ýöí ÈóíúÚö ÇáúÚóÑöíøóÉö ÈöÇáúÎóÑúÕö¡ æóÇáúãõÓóÇæóÇÉõ ÛóíúÑõ ÇáúÚóÑöíøóÉö ÈöÇáúßóíúáö. Þöíáó áóåõ: åóÐóÇ ÛóáóØñ¡ áöÃóäøó ÇáúãõÓóÇæóÇÉó áóÇ íóÎúÊóáöÝõ ÍõßúãõåóÇ ÝöíãóÇ ßóÇäó ãóßöíáðÇ¡ Ãóäøóåõ ÈöÇáúßóíúáö¡ æóÝöíãóÇ ßóÇäó ãóæúÒõæäðÇ ÈöÇáúæóÒúäö. æóÇáúÎóÑúÕõ áóÇ ÊóÍúÕõáõ Èöåö ãõÓóÇæóÇÉñ¡ áöÃóäøó ÇáúÎóÑúÕó ÅäøóãóÇ åõæó ãöäú ÇáÙøóäøö æóÇáúÍõÓúÈóÇäö¡ æóãóÇ áóÇ íõæÕóáõ Åáóì ÍóÞöíÞóÊöåö. ÝóÞóæúáõß: Åäøó ÇáúãõÓóÇæóÇÉó ÊõæÌóÏõ Ýöí ÇáúÚóÑöíøóÉö ÈöÇáúÎóÑúÕö ÎóØóÃñ. æóÞóÇáó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ: ÇáúÞöíóÇÓõ ÅíÌóÇÈõ ÇáúæõÖõæÁö ãöäú Þóáöíáö Çáäøóæúãö¡ æóÊóÑúßõåõ áöáúÃóËóÑö. æóÞóÇáó Ýöí ÇáúÃóÌöíÑö ÇáúãõÔúÊóÑóßö: ÇáúÞöíóÇÓõ Ãóäú áóÇ íóÖúãóäó¡ Ëõãøó ÊóÑóßó ÇáúÞöíóÇÓó Ýöíåö¡ æóÞóÇáó ÈöÅöíÌóÇÈö ÖóãóÇäöåö Ýöí ÈóÚúÖö ÇáúãóæóÇÖöÚö. .

(4/268)

ÝóÅöäú ÞóÇáó ÞóÇÆöáñ: Åäú ßóÇäó ÇáúÞöíóÇÓõ ÍóÞøðÇ ÝóÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò ÊóÑúßõåõ Ýöí ÍóÇáò. ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: {ÝóãóÇÐóÇ ÈóÚúÏó ÇáúÍóÞøö ÅáøóÇ ÇáÖøóáóÇáõ} [íæäÓ: 32] . Þöíáó áóåõ: åõæó ÍóÞøñ Ýöí ÇáúãóæóÇÖöÚö ÇáøóÊöí áóãú ÊóÞõãú ÇáÏøóáóÇáóÉõ Úóáóì ãóäúÚöåö¡ ÛóíúÑõ ÍóÞøò Ýöí ãóæúÖöÚò ÞóÏú ÞóÇãóÊú ÇáÏøóáóÇáóÉõ Ýöíåö Úóáóì ãóäúÚöåö. ßóãóÇ Ãóäøó ÇÓúÊöÚúãóÇáó ÇáúÚõãõæãö ÍóÞøñ Ýöí ÇáúãóæúÖöÚö ÇáøóÐöí áóãú ÊóÞõãú ÇáÏøóáóÇáóÉõ Úóáóì ÊóÎúÕöíÕöåö¡ ÛóíúÑõ ÍóÞøò Ýöí ãóæúÖöÚò ÞóÏú ÞóÇãóÊú Ýöíåö ÇáÏøóáóÇáóÉõ Úóáóì ÊóÎúÕöíÕöåö¡ æóÇáúãóäúÚõ ãöäú ÇÓúÊöÚúãóÇáö Íõßúãöåö. æóÇóááøóåõ ÇáúãõæóÝøöÞõ áöáÕøóæóÇÈö.

ÝóÅöäú ÞóÇáó ÞóÇÆöáñ: áóæú áóãú íóßõäú æõÌõæÏõ ÇáúÚöáøóÉö ãóÚó ÚóÏóãö ÇáúÍõßúãö ÞóÇÖöíðÇ ÈöÝóÓóÇÏöåóÇ¡ áóãóÇ ÇÓúÊóÏúÑóßó Úóáóì ÃóÍóÏò ãõäóÇÞóÖóÉð Ýöí ÚöáøóÉò íóÚúÊóáøõ ÈöåóÇ¡ áöÃóäøóåõ íóÞõæáõ: ÅäøóãóÇ ÎóÕøóÕóÊúåóÇ áöÞöíóÇãö ÇáÏøóáóÇáóÉö ÚóáóíúåóÇ. Þöíáó áóåõ: áóíúÓó ÔóÑúØõ ÇáúãõäóÇÞóÖóÉö Ýöí Úöáóáö ÇáÔøóÑúÚö æõÌõæÏó ÇáúÚöáøóÉö ãóÚó ÚóÏóãö ÇáúÍõßúãö¡ æóåõæó ÇáúãóæúÖöÚõ ÇáøóÐöí Ýöíåö ÇáúÎöáóÇÝõ ÈóíúäóäóÇ æóÈóíúäóßõãú¡ ÝóáóíúÓó áóß ÇáöÇÚúÊöÑóÇÖõ Èöåö ãóÚó ÎöáóÇÝöäóÇ ÅíøóÇßó Ýöí Ãóäøóåõ ãõäóÇÞóÖóÉñ¡ æóáóíúÓó ÈöãõäóÇÞóÖóÉò. æóÅöäøóãóÇ íóßõæäõ ãõäóÇÞóÖðÇ ÚöäúÏóäóÇ ÅÐóÇ áóãú ÊóÞõãú ÇáÏøóáóÇáóÉõ Ýöí ÇáúÃóÕúáö Úóáóì ÕöÍøóÉö ÇáúÚöáøóÉö¡ æóíõÏøóÚóì Ãóäøó ÇáúÚöáøóÉó ßóíúÊõ æóßóíúÊõ¡ Ëõãøó ÊõæÌöÏõåõ (ÈóÚúÏó Ðóáößó) ÛóíúÑõ ãõæÌöÈóÉò áöáúÍõßúãö. ÝóÃóãøóÇ ÅÐóÇ ÞóÇãóÊú ÇáÏøóáóÇáóÉõ Ýöí ÇáúÃóÕúáö Úóáóì ÕöÍøóÊöåóÇ áóãú íóãúÊóäöÚú Ãóäú ÊõæÌóÏó ÈóÚúÏó Ðóáößó¡ ÛóíúÑó ãõæÌöÈóÉò áöáúÍõßúãö ÝöíãóÇ ÞóÇãóÊú ÇáÏøóáóÇáóÉõ Úóáóì ÊóÎúÕöíÕöåö¡ æóíóßõæäõ ÇáúãõÚúÊóáøõ ÈöåóÇ (ãõäóÇÞöÖðÇ ãõÎúØöÆðÇ) ãöäú æóÌúåò ÂÎóÑó¡ æóåõæó Ãóäú ÊóÞõæãó ÇáÏøóáóÇáóÉõ Úóáóì ÕöÍøóÉö ÇáúÚöáøóÉö Ýöí ÇáúÃóÕúáö¡ ÝóíóÊúÑõßõ ÍõßúãóåóÇ ãöäú ÛóíúÑö ÏóáóÇáóÉò ÕóÍöíÍóÉò ÊõæÌöÈõ ÊóÎúÕöíÕóåóÇ¡ Ýóíóßõæäõ Ðóáößó ãõäóÇÞóÖóÉð¡ æóÊóßõæäõ ÇáúÚöáøóÉõ ÕóÍöíÍóÉð¡ æóÇáúãõÚúÊóáøõ ãõäóÇÞöÖñ

(4/269)

Ýöí (ÊóÑúßöåö ÍõßúãóåóÇ ÈöÛóíúÑö ÏóáóÇáóÉò) ¡ æóáóæú ßóÇäó ãóÇ ÐóßóÑúäóÇ Ýöí ÊóÎúÕöíÕö ÇáúÚöáøóÉö íõæÌöÈõ ãõäóÇÞóÖóÉó ÇáúãõÚúÊóáøö ÈöåóÇ¡ áóæóÌóÈó Ãóäú íóßõæäó æõÌõæÏõ ÊóÎúÕöíÕö ÏóáóÇáóÉö ÇááøóÝúÙö Úóáóì ãóÇ íóÚúÊóÈöÑõ ãõÎóÇáöÝõæäóÇ¡ æóæõÌõæÏõ ÊóÎúÕöíÕö ÇáúÚöáøóÉö æóæõÌõæÏõ ÊóÎúÕöíÕö ÇáúÚõãõæãö¡ ãõæÌöÈðÇ áößóæúäö ÇáúãõÍúÊóÌøö ÈöÐóáößó ãõäóÇÞöÖðÇ. ÝóáóãøóÇ áóãú íõæÌöÈú. ÊóÎúÕöíÕõ åóÐöåö ÇáúÃõãõæÑö ãõäóÇÞóÖóÉð Ýöí ÇáúÍöÌóÇÌö ßóÇäó ßóÐóáößó Íõßúãõ ÇáúÚöáøóÉö.

(4/270)

[ÈóÇÈõ ÇáúÞóæúáö Ýöí ÕöÝóÉö ãóäú íóßõæäõ ãöäú Ãóåúáö ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö]
ö ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò: áóÇ íóßõæäõ ÇáÑøóÌõáõ ãöäú Ãóåúáö ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö Ýöí ØóáóÈö ÃóÍúßóÇãö ÇáúÍóæóÇÏöËö ÍóÊøóì íóßõæäó ÚóÇáöãðÇ ÈöÌõãóáö ÇáúÃõÕõæáö: ãöäú ÇáúßöÊóÇÈö¡ æóÇáÓøõäøóÉö ÇáËøóÇÈöÊóÉö¡ æóãóÇ æóÑóÏó ãöäú ØóÑöíÞö ÃóÎúÈóÇÑö ÇáúÂÍóÇÏö¡ æóãóÇ åõæó ËóÇÈöÊõ ÇáúÍõßúãö ãöäúåóÇ¡ ãöãøóÇ åõæó ãóäúÓõæÎñ¡ æóÚóÇáöãðÇ ÈöÇáúÚóÇãøö æóÇáúÎóÇÕøö ãöäúåóÇ. æóíóßõæäó ÚóÇáöãðÇ ÈöÏóáóÇáóÇÊö ÇáúÞóæúáö ÈöÇáúÍóÞöíÞóÉö æóÇáúãóÌóÇÒö¡ æóæóÖúÚö ßõáøò ãöäúåõ ãóæúÖöÚóåõ¡ æóÍóãúáóåõ Úóáóì ÈóÇÈöåö. æóíóßõæäó ãóÚó Ðóáößó ÚóÇáöãðÇ ÈöÃóÍúßóÇãö ÇáúÚõÞõæáö æóÏóáóÇáóÇÊöåóÇ¡ æóãóÇ íóÌõæÒõ ÝöíåóÇ ãöãøóÇ áóÇ íóÌõæÒõ. æóíóßõæäõ ÚóÇáöãðÇ ÈöãóæóÇÖöÚö ÇáúÅöÌúãóÇÚóÇÊö ãöäú ÃóÞóÇæöíáö ÇáÕøóÍóÇÈóÉö æóÇáÊøóÇÈöÚöíäó¡ æóãóäú ÈóÚúÏóåõãú ãöäú Ãóåúáö ÇáúÃóÚúÕóÇÑö ÞóÈúáóåõ. æóíóßõæäó ÚóÇáöãðÇ ÈöæõÌõæåö ÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáóÇÊö¡ æóØõÑõÞö ÇáúãóÞóÇíöíÓö ÇáÔøóÑúÚöíøóÉö (æóáóÇ íóßúÊóÝöí Ýöí Ðóáößó ÈöÚöáúãöåö ÈöÇáúãóÞóÇíöíÓö ÇáúÚóÞúáöíøóÉö¡ áöÃóäøó ÇáúãóÞóÇíöíÓó ÇáÔøóÑúÚöíøóÉó) ãõÎóÇáöÝóÉñ áöáúãóÞóÇíöíÓö ÇáúÚóÞúáöíøóÉö¡ æóåöíó ØóÑöíÞóÉñ ãõÊóæóÇÑóËóÉñ Úóäú ÇáÕøóÍóÇÈóÉö æóÇáÊøóÇÈöÚöíäó¡ íóäúÞõáõåóÇ ÎóáóÝñ Úóäú ÓóáóÝò¡ ÝóÓóÈöíáõåóÇ Ãóäú ÊõÄúÎóÐó Úóäú ÃóåúáöåóÇ ãöäú ÇáúÝõÞóåóÇÁö ÇáøóÐöíäó íóÚúÑöÝõæäóåóÇ¡ æóáöåóÐóÇ ÎóÈóØó ãóäú Êóßóáøóãó Ýöí ÃóÍúßóÇãö ÇáúÍóæóÇÏöËö¡ ãöãøóäú áóãú íóßõäú áóåõ Úöáúãñ ÈöÇáúãóÞóÇíöíÓö ÇáÔøóÑúÚöíøóÉö¡ ËöÞóÉð ãöäúåõ ÈöÚöáúãöåö ÈöÇáúãóÞóÇíöíÓö ÇáúÚóÞúáöíøóÉö¡ ÝóÊóåóæøóÑõæÇ æóÑóßöÈõæÇ ÇáúÌóåóÇáóÇÊö æóÇáúÃõãõæÑó ÇáúÝóÇÍöÔóÉó. Ýóãóäú ßóÇäó ÈöÇáúãóäúÒöáóÉö ÇáøóÊöí æóÕóÝúäóÇ ÌóÇÒó áóåõ ÇáöÇÌúÊöåóÇÏõ Ýöí ÃóÍúßóÇãö ÇáúÍóæóÇÏöËö¡ æóÑóÏøö ÇáúÝõÑõæÚö Åáóì ÃóÕúáöåóÇ¡ æóÌóÇÒó áóåõ ÇáúÝõÊúíóÇ ÈöåóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ÚóÏúáðÇ. ÝóÃóãøóÇ Åäú ÌóãóÚó Ðóáößó æóáóãú íóßõäú ÚóÏúáðÇ¡ ÝóÅöäøó ÝõÊúíóÇåõ ÛóíúÑõ ãóÞúÈõæáóÉò¡ ßóãóÇ áóÇ íõÞúÈóáõ ÎóÈóÑõåõ ÅÐóÇ ÑóæóÇåõ¡ æóáóÇ ÔóåóÇÏóÊõåõ ÅÐóÇ ÔóåöÏó

(4/273)

æóáóíúÓó ÔóÑúØõ ãóäú ßóÇäó ãöäú Ãóåúáö ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö Ãóäú íóßõæäó ÚóÇáöãðÇ ÈöÌóãöíÚö ÇáäøõÕõæÕö ãöäú ÇáúßöÊóÇÈö æóÇáÓøõäøóÉö¡ ãóÇ ËóÈóÊó ãöäúåóÇ ãöäú ÌöåóÉö ÇáÊøóæóÇÊõÑö¡ æóãöäú ÌöåóÉö ÃóÎúÈóÇÑö ÇáúÂÍóÇÏö¡ áöÃóäøó ÃóÍóÏðÇ ãöäú ÇáúÞóÇÆöÓöíäó áóÇ íóÕöÍøõ áóåõ Ãóäú íóÏøóÚöíó ÇáúÅöÍóÇØóÉó ÈöÚöáúãö ÌóãöíÚö Ðóáößó¡ ÍóÊøóì áóÇ íóÔöÐøó Úóäúåõ ãöäúåõ ÔóíúÁñ. æóáóæú ßóÇäó Ðóáößó ÔóÑúØõ ÌóæóÇÒö ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö¡ áóãóÇ ÌóÇÒó áöÃóÍóÏò ãöäú ÇáúÞóÇÆöÓöíäó ÈóÚúÏó ÇáäøóÈöíøö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - Ãóäú íóÌúÊóåöÏó¡ áöÝóÞúÏö Úöáúãöåö ÈöÇáúÅöÍóÇØóÉö ÈöåóÐöåö ÇáúÃõÕõæáö¡ áóÇ ÓöíøóãóÇ ÅÐóÇ ßóÇäó ãöãøóäú íóÞõæáõ ÈöÃóÎúÈóÇÑö ÇáúÂÍóÇÏö¡ æóíóÑóì ÊóÞúÏöíãóåóÇ Úóáóì ÇáúÞöíóÇÓö. æóÞóÏú ÚóáöãúäóÇ Ãóäøó ÇáÕøóÍóÇÈóÉó æóãóäú ÈóÚúÏóåõãú¡ ÞóÏú ÇÌúÊóåóÏõæÇ ãóÚó ÝóÞúÏö Úöáúãöåöãú ÈöÌóãöíÚö Ðóáößó. ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøó ÚõãóÑó áóãøóÇ ÓóÃóáó Úóäú ÃóãúÑö ÇáúÌóäöíäö ÝóÃõÎúÈöÑó Èöåö ÝóÞóÇáó: ÞóÏú ßöÏúäóÇ Ãóäú äóÞúÖöíó Ýöí ãöËúáö

(4/274)

Ðóáößó ÈöÂÑóÇÆöäóÇ¡ æóÝöíåö ÓõäøóÉñ Úóäú ÑóÓõæáö Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -. æóÞóÇáó ÚóÈúÏõ Çááøóåö Èúäõ ãóÓúÚõæÏò Ýöí ÇáúãõÊóæóÝøóì ÚóäúåóÇ ÒóæúÌõåóÇ: ÅÐóÇ áóãú íõÓóãøö áóåóÇ ÕóÏóÇÞðÇ æóáóãú íóÏúÎõáú ÈöåóÇ¡ ÃóÞõæáõ ÝöíåóÇ ÈöÑóÃúíöí¡ Ëõãøó ÃõÎúÈöÑó ÈöÓõäøóÉö ÑóÓõæáö Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ÝöíåóÇ ãõæóÇÝöÞóÉð áöÑóÃúíöåö¡ ÝóÓõÑøó Èöåö ÓõÑõæÑðÇ ÔóÏöíÏðÇ. æóÞóÏú ßóÇäó ÚõËúãóÇäõ ÃóÑóÇÏó Ãóäú íóÑúÌõãó ãóÌúäõæäóÉð ÍóÊøóì ÃóÎúÈóÑóåõ Úóáöíøñ Úóäú ÇáäøóÈöíøö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - Ãóäøóåõ ÞóÇáó: «ÑõÝöÚó ÇáúÞóáóãõ Úóäú ËóáóÇËóÉò¡ Úóäú ÇáäøóÇÆöãö ÍóÊøóì íóÓúÊóíúÞöÙó¡ æóÚóäú ÇáúãóÌúäõæäö ÍóÊøóì íõÝöíÞó¡ æóÚóäú ÇáÕøóÈöíøö ÍóÊøóì íóÍúÊóáöãó» . ÝóÊóÑóßó ÑóÃúíóåõ Åáóì ÎóÈóÑö ÇáäøóÈöíøö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -. æóÃóÑóÇÏó ÚõãóÑõ Ãóäú íóÑúÌõãó ÇãúÑóÃóÉð ÌóÇÁóÊú ÈöæóáóÏò áöÓöÊøóÉö ÃóÔúåõÑò ÈóÚúÏó ÇáÊøóÒúæöíÌö. ÝóÞóÇáó ÇÈúäõ ÚóÈøóÇÓò: ÞóÇáó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì: {æóÍóãúáõåõ æóÝöÕóÇáõåõ ËóáóÇËõæäó ÔóåúÑðÇ} [ÇáÃÍÞÇÝ: 15] . æóÞóÇáó ÊóÚóÇáóì: {æóÝöÕóÇáõåõ Ýöí ÚóÇãóíúäö} [áÞãÇä: 14] . ÝóÌóÚóáó ÇáúÍóãúáó ÓöÊøóÉó ÃóÔúåõÑò¡ ÝóÑóÌóÚó ÚõãóÑõ Åáóì Ïóáöíáö ÇáúßöÊóÇÈö¡ æóÊóÑóßó ÑóÃúíóåõ. æóßóÇäó ÇÈúäõ ÚóÈøóÇÓò íõÈöíÍõ ãõÊúÚóÉó ÇáäøöÓóÇÁö æóÇáÕøóÑúÝö¡ ÍóÊøóì ÌóÇÁóÊúåõ ÇáúÃóÎúÈóÇÑõ Úóäú ÇáäøóÈöíøö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ãöäú ßõáøö äóÇÍöíóÉò ÈöÊóÍúÑöíãöåóÇ¡ ÝóäóÒóáó Úóäú Þóæúáöåö ÈöåöãóÇ¡ æóÕóÇÑó Åáóì Þóæúáö ÇáúÌóãóÇÚóÉö.
ÝóËóÈóÊó ÈöÐóáößó ÌóæóÇÒõ ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö áöãóäú Úóáöãó Ìõãóáó ÇáúÃõÕõæáö¡ æóÅöäú ÎóÝöíó Úóáóíúåö ãöäúåóÇ ÇáúÈóÚúÖõ¡ ÈóÚúÏó Úöáúãöåö ÈöæõÌõæåö ÇáúãóÞóÇíöíÓö æóÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáóÇÊ ÇáúÝöÞúåöíøóÉö. ÝóÅöäú Þöíáó: áóÇ íóÌõæÒõ áöÃóÍóÏò ÇáöÇÌúÊöåóÇÏõ ÍóÊøóì íóÚúáóãó ÌóãöíÚó ãóÇ æóÑóÏó ãöäú ÇáäøõÕõæÕö Ýöí ÇáúÈóÇÈö ÇáøóÐöí ãöäúåõ ÇáúÍóÇÏöËóÉõ¡ ÝóÅöäøóåõ Åäú ßóÇäó ãöäú ÈóÇÈö ÇáÑøöÈóÇ¡ ÝóÍóÊøóì íóÚúáóãó ÌóãöíÚó ãóÇ Ñõæöíó Ýöí ÇáÑøöÈóÇ¡ æóÅöäú ßóÇäó ãöäú ÇáäøößóÇÍö æóÇáØøóáóÇÞö æóÇáúÈõíõæÚö ÝóßóÐóáößó. æóÞóÏú íõãúßöäõ ÇáúãõÌúÊóåöÏó ÍóÕúÑõ ãóÇ æóÑóÏó Ýöí åóÐöåö ÇáúÃóÈúæóÇÈö¡ æóÇáúÅöÍóÇØóÉö ÈöåóÇ¡ Ëõãøó áóÇ íóÖõÑøõåõ ÅÐóÇ ÃóÍóÇØó Úöáúãõåõ ÈöãóÇ Ñõæöíó Ýöí ÈóÇÈò æóÇÍöÏò Ýöí ÌóæóÇÒö ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö Ýöíåö ãóÇ ÔóÐøó Úóäúåõ¡ ãöãøóÇ Ñõæöíó Ýöí ÓóÇÆöÑö

(4/275)

ÇáúÃóÈúæóÇÈö ÇáøóÊöí áóíúÓóÊú ãöäú ÇáúÍóÇÏöËóÉö Ýöí ÔóíúÁò¡ æóíóßõæäõ ÍõßúãõåóÇ Ýöí åóÐóÇ ÇáúÈóÇÈö ãõÎóÇáöÝðÇ áöÍõßúãö ÇáÕøóÍóÇÈóÉö Ýöíåö¡ áöÃóäøóåõ áóãú íóßõäú ÞóÏú ÌõãöÚó Ýöí Òóãóäö ÇáÕøóÍóÇÈóÉö ÌóãöíÚõ ãóÇ Ñõæöíó ãöäú ÇáÓøõäóäö Ýöí ÇáúÈóÇÈö ÇáøóÐöí ãöäúåõ ÇáúÍóÇÏöËóÉõ¡ Ýóáóãú íõãúßöäúåõãú ÇáúÅöÍóÇØóÉõ ÈöåóÇ. æóãöäú ÈóÚúÏöåöãú ÞóÏú ÍóÕøóáõæÇ Ðóáößó¡ æóÌóãóÚõæåõ¡ ÝóÞóÑõÈó Úóáóì ÇáúãõÌúÊóåöÏö ãõÊóäóÇæóáõåõ¡ æóÓóåõáó Úóáóíúåö ÍöÝúÙõåõ æóÇáúÅöÍóÇØóÉõ Èöåö. Þöíáó áóåõ: åóÐóÇ ßóáóÇãñ ÙóÇåöÑõ ÇáÓøõÞõæØö¡ æóÐóáößó áöÃóäøó ÇáÕøóÍóÇÈóÉó ÞóÏú ÌóæøóÒóÊú ÇáöÇÌúÊöåóÇÏó áöãóäú ßóÇäó ÍóÇáõåõ ãóÇ æóÕóÝúäóÇ¡ ãöäú ÝóÞúÏö ÇáúÚöáúãö ÈöÌóãöíÚö ÇáúÃõÕõæáö¡ æóáóãú íõÝóÑøóÞú ÃóÍóÏñ Èóíúäó ÇáÕøóÍóÇÈóÉö æóÈóíúäó ÛóíúÑöåöãú Ýöí åóÐóÇ ÇáúÈóÇÈö. æóÃóãøóÇ Þóæúáõåõ: Åäøó ãóÇ Ñõæöíó Ýöí ÇáúÈóÇÈö ÇáøóÐöí Ýöíåö ÇáúÍóÇÏöËóÉõ¡ ÝóÞóÏú ÍõÝöÙó æóÌõãöÚó¡ ÝóáóíúÓó ßóãóÇ ÐóßóÑúÊ¡ æóáóÇ ÏóáóÇáóÉó Ýöíåö Úóáóì ãóÇ æóÕóÝúÊ¡ æóÐóáößó áöÃóäøóåõ áóæú ßóÇäó ÔóÑúØõ ÌóæóÇÒö ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö ãóÇ ÐóßóÑúÊ¡ ßóÇäóÊú ÇáÕøóÍóÇÈóÉõ Ãóæúáóì ÈöØóáóÈö Ðóáößó ãöäúåõ æóÌóãúÚöåö¡ áöÃóäøóåóÇ ßóÇäóÊú ÃóÞúÏóÑó Úóáóì ÌóãúÚö ãóÇ Ñõæöíó Ýöíåö ãöãøóäú ÈóÚúÏóåõãú¡ ÅÐú ßóÇäõæÇ ãõÌúÊóãöÚöíäó ÈöÇáúãóÏöíäóÉö¡ áóãøóÇ ßóÇäó ÚõãóÑõ íóÓúÃóáõ Úóäú Íõßúãö ÇáúÍóÇÏöËóÉö åóáú ÝöíåóÇ ÓõäøóÉñ ãöäú ÑóÓõæáö Çááøóåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -¿ ÝóÅöÐóÇ áóãú íóÌöÏúåóÇ ÚöäúÏó ãóäú ÈöÍóÖúÑóÊöåö¡ Íóßóãó ÝöíåóÇ ÈöÑóÃúíöåö ÈóÚúÏó ÇáúãõÔóÇæóÑóÉö¡ æóÞóÏú ßóÇäó íõãúßöäõåõ ãóÚó Ðóáößó Ãóäú íóßúÊõÈó ÈöåóÇ Åáóì ãóäú ÈöÓóÇÆöÑö ÇáúÃóãúÕóÇÑö ãöäú ÇáÕøóÍóÇÈóÉö¡ ÝóíóÓúÃóáõåõãú ÚóäúåóÇ¡ ÝóÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÇáÕøóÍóÇÈóÉõ áóæú ÃóÑóÇÏóÊú Ðóáößó ßóÇäóÊú Úóáóíúåö ÃóÞúÏóÑó¡ æóßóÇäó Ðóáößó áóåóÇ ÃóÞúÑóÈó ãõÊóäóÇæóáðÇ¡ æóÃóÓúåóáó ãóÃúÎóÐðÇ¡ Ëõãøó (áóãú íóÝúÚóáõæåõ æóÇÌúÊóåóÏõæÇ) ãóÚó ÅãúßóÇäö Ðóáößó.
ÚóáöãúäóÇ Ãóäøó ÔóÑúØóåõ áóíúÓó ãöãøóÇ ÐóßóÑúÊó¡ æóÃóäøóåõ Úóáóì ãóÇ æóÕóÝúäóÇ¡ æóÚóáóì Ãóäøó Þóæúáóåõ: ÞóÏú ÍóÝöÙó ÌóãöíÚó ãóÇ Ñõæöíó Ýöí ßõáøö ÈóÇÈò ãöäú ÃóÈúæóÇÈö ÇáúÝöÞúåö ÛóáóØñ ãöäú ÞóÇÆöáöåö¡ áöÃóäøó ÃóÍóÏðÇ ãöäú ÇáäøóÇÓö æóÅöäú ÃóßúËóÑó ÓóãóÇÚõåõ¡ ÝóÅöäøóåõ áóÇ íóÕöÍøõ (áóåõ Ãóäú íóÏøóÚöíó) ÇáúÅöÍóÇØóÉó ÈöÌóãöíÚö ãóÇ Ñõæöíó Ýöí ÇáúÈóÇÈö ÇáúæóÇÍöÏö ãöäú ÇáúÝöÞúåö. ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøóß ãóÊóì äóÙóÑúÊó Ýöí ãõÕóäøóÝóÇÊö ÇáäøóÇÓö Ýöí ÃóÎúÈóÇÑö ÇáúÝöÞúåö¡ æóãóÇ ÌóãóÚóåõ ßõáøõ æóÇÍöÏò ãöäúåõãú æóÌóÏúÊó Ýöí ßöÊóÇÈö ßõáøö æóÇÍöÏò ãöäúåõãú ãóÇ áóÇ ÊóÌöÏõåõ Ýöí ßöÊóÇÈö ÛóíúÑöåö¡ æóÚóáóì Ãóäøóåõ áóæú ÌóãóÚó ÇáúÅöäúÓóÇäõ

(4/276)

ÌóãöíÚó ãóÇ Ñõæöíó Ýöí ÇáúÈóÇÈö ÇáúæóÇÍöÏö ãöäú Ðóáößó¡ áóãóÇ ÍóÖóÑó Ðöåúäõåõ ÚöäúÏó ÇáöÇÌúÊöåóÇÏö ÌóãöíÚõ ãóÇ Ñõæöíó Ýöíåö¡ æóáóÇãúÊóäóÚó Ýöí ÇáúÚóÇÏóÉö Ãóäú íóÐúßõÑó ÌóãöíÚóåõ ÍóÊøóì áóÇ íóÔöÐøó ãöäúåõ ÔóíúÁñ. æóãóÚó ÊóÌúæöíÒöåö Ðóáößó Úóáóì äóÝúÓöåö íõÓóæøóÛõ áóåõ ÇáöÇÌúÊöåóÇÏõ¡ ÝóÏóáøó Úóáóì ÕöÍøóÉö ãóÇ æóÕóÝúäóÇ. æóÃóíúÖðÇ: ÝóÅöäøó ÇáúÅöäúÓóÇäó áóæú ÍóÝöÙó ÌóãöíÚó ãóÇ Ñõæöíó Ýöí ÈóÇÈò æóÇÍöÏò ãöäú ÇáúÃóÈúæóÇÈö¡ áóãóÇ ÌóÇÒó áóåõ ÇáöÇßúÊöÝóÇÁõ ÈöãóÇ ÍóÝöÙó ãöäúåõ Ýöí Ðóáößó ÇáúÈóÇÈö Ýöí ÌóæóÇÒö ÞöíóÇÓö ÇáúÍóÇÏöËóÉö¡ ÅÐóÇ áóãú íóÚúáóãú ãóÇ Ñõæöíó Ýöí ÇáúÃóÈúæóÇÈö ÇáúÃõÎóÑö¡ æóÐóáößó áöÃóäøó ÞöíóÇÓó ÇáúÍóÇÏöËóÉö ÛóíúÑõ ãóÞúÕõæÑò Úóáóì ÇáúÈóÇÈö ÇáøóÐöí åöíó ãöäúåõ. ÃóáóÇ ÊóÑóì: ÃóäøóÇ ÞóÏú äóÞöíÓõ ÇáúÈóíúÚó Úóáóì ÇáäøößóÇÍö¡ æóÚóáóì ÇáúßöÊóÇÈóÉö¡ æóäóÞöíÓõ ÇáäøößóÇÍó Úóáóì Ïóãö ÇáúÚóãúÏö¡ æóäóÞöíÓõ ÇáúæóØúÁó Úóáóì Óõßúäóì ÇáÏøóÇÑö¡ æóÎöÏúãóÉö ÇáúÚóÈúÏö. æóÅöÐóÇ ßóÇäó Ðóáößó ßóÐóáößó¡ ÝóÇáúæóÇÌöÈõ Úóáóì Þóæúáö åóÐóÇ ÇáúÞóÇÆöáö: Ãóäú áóÇ íóÌõæÒó ÇáöÇÌúÊöåóÇÏõ Ýöí Íõßúãö ÇáúÍóÇÏöËóÉö¡ ÍóÊøóì íõÍöíØó ÚöáúãðÇ ÈöÌóãöíÚö ãóÇ æóÑóÏó ãöäú ÇáäøóÕøö ãöäú ÌöåóÉö ÃóÎúÈóÇÑö ÇáúÂÍóÇÏö æóÛóíúÑöåóÇ¡ Ýöí ÓóÇÆöÑö ÃóÈúæóÇÈö ÇáúÝöÞúåö¡ æóåóÐóÇ ÔóíúÁñ ãóÃúíõæÓñ æõÌõæÏõåõ ãöäú ÃóÍóÏö ÇáúÞóÇÆöÓöíäó¡ ÝóËóÈóÊó ÈöÐóáößó ãóÇ æóÕóÝúäóÇ ãöäú ÌóæóÇÒö ÇáúÞöíóÇÓö áöãóäú ÚóÑóÝó Ìõãóáó ÇáúÃõÕõæáö ÇáøóÊöí íóßõæäõ ÇáúÞöíóÇÓõ ÚóáóíúåóÇ¡ æóÅöäú ÎóÝöíó Úóáóíúåö ÈóÚúÖõåóÇ¡ áöÃóäøó ãóÇ ÎóÝöíó Úóáóíúåö ãöäúåõ áóãú íõßóáøóÝú Íõßúãóåõ¡ æóáóÇ ÇáúÞöíóÇÓó Úóáóíúåö¡ æóÅöäøóãóÇ ßõáøöÝó ÇáúÞöíóÇÓó Úóáóì ãóÇ íóÍúÖõÑõåõ ãöäúåóÇ. æóåóÐóÇ ßóãóÇ äóÞõæáõ Ýöí ÇáúãõÊóÍóÑøöí áöÌöåóÉö ÇáúßóÚúÈóÉö: Åäøóåõ ÌóÇÆöÒñ áóåõ ÇáöÇÌúÊöåóÇÏõ æóÇáÊøóÍóÑøöí áöãõÍóÇÐóÇÊöåóÇ¡ æóÅöäú áóãú íõÍöØú ÚöáúãðÇ ÈöÓóÇÆöÑö ÇáúÚóáóÇãóÇÊö ÇáøóÊöí íõÓúÊóÏóáøõ ÈöåóÇ Úóáóì ÌöåóÉö ÇáúßóÚúÈóÉö.
æóßóÐóáößó íóÌõæÒõ áöáÑøóÌõáö ÇÓúÊöÚúãóÇáõ ÑóÃúíöåö æóÇÌúÊöåóÇÏöåö Ýöí ÇáúÍõÑõæÈö¡ æóãóßóÇÆöÏö ÇáúÚóÏõæøö¡ æóÅöäú áóãú íõÍöØú ÚöáúãðÇ ÈöÌóãöíÚö ÇáúÃóÓúÈóÇÈö ÇáøóÊöí ÊõÓúÊóÚúãóáõ Ýöíåö. æóÅöäøóãóÇ ÔóÑóØúäóÇ ãóÚó ÇáúÍöÝúÙö áöáúÃõÕõæáö æóÇáúãóÚúÑöÝóÉö ÈöåóÇ: Ãóäú íóßõæäó ÚóÇáöãðÇ ÈöØóÑöíÞö ÇáúãóÞóÇíöíÓö

(4/277)

æóÇáöÇÌúÊöåóÇÏö¡ áöÃóäøó ÍöÝúÙó ÇáúÃõÕõæáö áóÇ íõÛúäöí Ýöí ãóÚúÑöÝóÉö Íõßúãö ÇáúÍóÇÏöËóÉö ÅÐóÇ áóãú íóßõäú ÕóÇÍöÈõåóÇ ÚóÇáöãðÇ ÈößóíúÝöíøóÉö æõÌõæÈö ÑóÏøöåóÇ Åáóì ÃõÕõæáöåóÇ¡ æóÅöáóì ÇáúÃóÔúÈóåö ÈöåóÇ. ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøó ÞõÑøóÇÁó ÇáúÞõÑúÂäö¡ æóÍõÝøóÇÙó ÇáúÃóÎúÈóÇÑö áóÇ íõÛúäöíåöãú ãóÇ ÍóÝöÙõæåõ Ýöí ãóÚúÑöÝóÉö Íõßúãö ÇáúÍóÇÏöËóÉö æóÑóÏøöåóÇ Åáóì ÃõÕõæáöåóÇ. æóáöÐóáößó ÞóÇáó ÇáäøóÈöíøõ - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «äóÖøóÑó Çááøóåõ ÇãúÑóÃð ÓóãöÚó ãóÞóÇáóÊöí ÝóæóÚóÇåóÇ¡ Ëõãøó ÃóÏøóÇåóÇ Åáóì ãóäú áóãú íóÓúãóÚúåóÇ¡ ÝóÑõÈøó ÍóÇãöáö ÝöÞúåò ÛóíúÑö ÝóÞöíåò¡ æóÑõÈøó ÍóÇãöáö ÝöÞúåò Åáóì ãóäú åõæó ÃóÝúÞóåõ ãöäúåõ» .

(4/278)