" Sen, ilkin, en yakın hısımlarını inzar et! " 783 Yani, " küfürleri yüzünden üzerlerine azap inebileceğini hatırlatarak onları korkut, uyar! " 784 mealli âyet nazil olduğu zaman; 785 Resûlullah aleyhisselâm, günlerden bir gün 786 Safa tepeciğine kadar gitti. 787 Orada, yüksekçe bir taşın üzerine çıktı. 788

Şehadet parmaklarını kulaklarına tıkadı. Yüksek sesle: 789

" Yâ Sabâhâh! *790 Ey Kureyş cemaatı! " diyerek bağırdı. 791

" Kim bu seslenen?" diye sordular. 792

" Muhammed, 793 Safa tepesinden sesleniyor! " dediler. 794

Kureyş kabileleri içinde Peygamber aleyhisselâma akraba olmayan bir kabile bulunmadığından, 795 Peygamber aleyhisselâm da kabile kabile bütün Kureyşlilere seslenmişti. 796

İşitenler, gelip Peygamberimizin karşısında toplandılar. 797

Gelemeyenler de, toplantının sebebini anlamak için, yerlerine adam gönderdiler. 798

Yanına gelen Kureyşliler Peygamber aleyhisselâma:

" Yâ Muhammed! Ne haber var?" diye sordular. 799

Peygamber aleyhisselâm:

" Benimle sizin haliniz, düşmanı görünce ailesini haberdar etmek için koşmaya başlayan ve düşmanın kendisinden önce ailesine yetişip zarar vermesinden korkarak 'Yâ Sabâhâh! ' diye bağıran bir adamın haline benzer. 800

Ne dersiniz? Ben, size şu dağın eteğinden801 veya şu vadiden, 802 sizi yağmalamak isteyen 803 birtakım atlıların çıkıvereceğini, yahut akşama, sabaha, düşman baskınına uğrayacağınızı804 haber verirsem, beni tasdik eder, doğrular mısınız?" diye sordu. 805

" Evet! Seni tasdik eder, doğrularız! 806

Çünkü, biz seni bütün tecrübelerimizde doğru sözlü bulduk! 807

Sen, bizim katımızda herhangi bir suçla suçlanmış bir kişi değilsin! 808

Hakkındaki tecrübelerimizde, sende hiçbir yalana rastlamış değiliz! " dediler. 809

Bunun üzerine, Peygamberimiz aleyhisselâm:

" Öyle ise, ben sizi şiddetli bir azap önünde inzara, korkutup uyarmaya memurum: 810

Ey Abdulmuttalib oğulları!

Ey Abdi Menaf oğulları!

Ey Zühre oğulları!

Ey filanoğulları!

Ey filanoğulları! diyerek birer birer Kureyş kabilesinin bütün ailelerine seslenip:

" Yüce Allah; en yakın hısımlarımı azab ile korkutmamı bana emretti. Sizler 'Lâ ilahe illallah=Allah'tan başka hiçbir ilah yoktur' demedikçe; ben size ne dünyada bir yarar, ne de âhirette bir nasip sağlayabilirim" buyurdu. 811

Peygamberimiz aleyhisselâma atmak için eline bir taş alan Ebu Leheb: 812

" Yuh sana! Sen, bugün, gelip de, bizi bunun için mi topladın?! " diyerek bağırdı. 813

Resûlullah aleyhisselâm, hitap ve uyarısına şöyle devam buyurdu:

" Ey Kureyş cemaatı! Kendinizi Cehennem ateşinden kurtarınız! 814

Ey Ka'b b. Lüey oğulları! Kendinizi Cehennem ateşinden kurtarınız!

Ey Mürre b. Ka'b oğulları! Kendinizi Cehennem ateşinden kurtarınız!

Ey Abduşşems oğulları! Kendinizi Cehennem ateşinden kurtarınız!

Ey Abdi Menaf oğulları! Kendinizi Cehennem ateşinden kurtarınız!

Ey Hâşim oğulları! Kendinizi Cehennem ateşinden kurtarınız!

Ey Abdulmuttalib oğulları! Kendinizi Cehennem ateşinden kurtarınız! 815

Ey Kureyş cemaatı! Kendinizi Allah'tan satın alınız!

Ben, sizi Allah'ın azabından kurtarabilecek hiçbir şeye malik değilim. 816

Ey Abdi Menaf oğulları! Kendinizi Allahtan satın alınız ! 817

Ben, sizi Allah'ın azabından kurtarabilecek hiçbir şeye malik değilim ! 818

Ey Abdulmuttalib oğulları! Kendinizi Allah'tan satın alınız!

Ben, sizi Allah'ın azabından kurtarabilecek hiçbir şeye malik değilim. 819

Ey Abbas b. Abdulmuttalib! Ben, seni Allah'ın azabından kurtarabilecek hiçbir şeye malik değilim ! 820

Ey Zübeyr b. Avvam'ın annesi! Resûlullah'ın halası Safiyye!

Ey Muhammed'in kızı Fâtıma! Kendinizi Allahtan satın alınız!

Siz, benim malımdan, dilediğinizi benden isteyiniz!

Fakat, ben sizi Allah'ın azabından kurtarabilecek hiçbir şeye malik değilim. 821

Şu kadar ki, sizlerin bir hısımlığınız var!

Ben, hısımlık suyu ile sulayacağım! " buyurdu. 822

Bundan sonra, Resûlullah aleyhisselâm:

" Ey Fihr hanedanı! " diyerek seslendi.

Ebu Leheb:

" İşte, Fihr oğulları, yanındalar! " dedi.

Resûlullah aleyhisselâm:

" Ey Galib hanedanı! " diyerek seslenince, Muharib b. Fihr oğullarıyla Haris b. Fihr oğulları, dönüp geri gittiler.

Resûlullah aleyhisselâm:

" Ey Lüey b. Galib hanedanı! " diyerek seslenince, Teymü'l-Erdem b. Galib oğulları, dönüp geri gittiler.

Resûlullah aleyhisselâm:

" Ey Ka'b hanedanı! " diyerek seslenince, Âmir b. Lüey oğullarıyla Avf b. Lüey oğulları, dönüp geri gittiler.

Resûlullah aleyhisselâm:

" Ey Mürre b. Ka'b hanedanı! " diyerek seslenince, Adiyy b. Ka'b oğulları ile Husays b. Ka'b'ın iki oğlu olan Sehm ve Cumah oğulları dönüp geri gittiler.

Resûlullah aleyhisselâm:

" Ey Kilab hanedanı! " diyerek seslenince, Teym b. Mürre oğullarıyla Mahzum b. Yakaza b. Mürre oğulları, dönüp geri gittiler.

Resûlullah aleyhisselâm:

" Ey Kusayy hanedanı! " diyerek seslendiği zaman, Zühre oğulları, dönüp geri gittiler.

Resûlullah aleyhisselâm:

" Ey Abdi Menaf oğulları! " diyerek seslenince, Abduddar oğulları ve onlarla beraber Esed b. Abduluzzâ b. Kusayy oğulları, dönüp geri gittiler.

Ebu Leheb:

" İşte, Abdi Menaf oğulları! " dedi.

Resûlullah aleyhisselâm:

" Ey Hâşim hanedanı! " diyerek seslenince, Abdüşşems oğullarıyla Nevfel oğulları, dönüp geri gittiler.

Orada, yalnız Abdulmuttalib oğulları kaldı.

Ebu Leheb:

" İşte, Hâşim oğulları toplanmış bulunuyorlar! ?" dedi.

Resûlullah aleyhisselâm, onlara:

" Ben, sizi 'Lâ ilahe illallâhu vahdehû lâ şerîke leh=Allah'tan başka hiçbir ilah yoktur! O, birdir! O'nun ortağı yoktur! ' diyerek şehadet getirmeye davet ediyorum!

Ben de, O'nun kulu ve resûlüyüm!

Bunu böylece kabul ve ikrar ettiğiniz takdirde, sizin Cennete gireceğinize kefil olurum! 823

Siz, Kıyamet günü iyi amellerinizle gelmez de dünyayı boyunlarınıza yüklenmiş olduğunuz halde gelirseniz, ben sizden yüz çeviririm (yüzünüze bakmam)!

O zaman siz bana:

'Yâ Muhammed!' dersiniz.

Ben ise, şöyle derim:

[Resûlullah Aleyhisselam " Şöyle derim" buyururken, yüzünü onlardan başka tarafa çevirdi.

Siz, bana:

'Yâ Muhammed!' dersiniz. Ben ise, size şöyle derim.

[Resûlullah aleyhisselâm, " Şöyle derim" buyururken, yüzünü onlardan başka tarafa çevirdi. ]" 824

--------------------------------------------

783. Şuarâ: 214.

784. Taberî, Tefsîr, c. 19, s. 118.

785. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 200, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 307, Buhârî, Sahih, c. 3, s. 190, Müslim, Sahih, c. 1 , s. 192-193, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 338, Belâzurî, Ensâbu’l-eşrâf, c. 1, s. 120, Nesâî, Sünen, c. 6, s. 248, Taberî, Târih, c. 2, s. 216.

786. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1 , s. 307, Müslim, Sahih, c. 1, s. 194, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 121 , Taberî, Târih, c. 2, s. 216.

787. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 307, Müslim, Sahih, c. 1, s. 194, Taberî, Târih, c. 2, s. 216, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 181, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 38.

788. Buhârî, Sahih, c. 6, s. 16, Müslim, Sahih, c. 1, s. 193, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 178, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1 , s. 183, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 460.

789. Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 339, Taberî, Tefsîr, c. 19, s. 120.

* " Yâ Sabahâh, " " Düşman tarafından, kuşatıldık! Sarıldık! Sabah vakti gelip çattı! Hemen çarpışmaya hazırlanın! " gibi anlamlara gelir. (İbn Esîr, Nihâye, c. 1, s. 6-7).

790. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 307, Müslim, Sahih, c. 1, s. 194, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 339, Belâzurî, Ensâb, c. 1 , s. 121, Taberî, Târih, c. 2, s. 216, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 183, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 60, Zehebî, Târihu'l-İslâm, s. 144, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 38, İbn Haldun, Târih, c. 2, ks. 2, s. 7, Diyarbekrî, Hamîs, c. 1, s. 288, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 460.

791. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 200, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 183.

792. Müslim, Sahih, c. 1 , s. 194, Taberî, Târih, c. 2, s. 216, Zehebî, s. 144, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 460.

793. İbn Sa'd. c. 1, s. 200, Müslim, c. 1, s. 194, Taberî, c. 2, s. 216, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 183, Zehebî, s. 144, Halebî, c. 1, s. 460.

794. İbn Sa'd, c. 1, s. 200, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 183.

795. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 24, Buhârî, Sahih, c. 4, s. 154.

796. Buhârî, Sahih, c. 4, s. 160.

797. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 200, Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 307, Müslim, c. 1, s. 194, Taberî, Târih, c. 2, s. 216, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 181, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 60, İbn Haldun, Târîh, c. 2, ks. 2, s. 7.

798. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 307, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 16, Taberî, Tefsîr, c. 19, s. 121, Begavî, Mesâbıhu's-sünne, c. 2, s. 175, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 38, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1 , s. 460.

799. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 200, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 281, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 121 , Taberî, Târîh, c. 2, s. 216, Ebu’l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 183.

800. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 3, s. 476, Müslim, Sahih, c. 1. S. 193, Taberî, Tefsîr, c. 19, s. 120, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c. 1, s. 183, Ebu'l-Fidâ, Tefsîr, c. 3, s. 350.

801. İbn Sa'd, c. 1, s. 200, Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 307, Müslim, c. 1, s. 194, Belâzurî, c. 1, s. 120, Begavî, Mesâbihu’s-sünne, c. 2, s. 175, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 183, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 60, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 146, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 38.

802. Buhârî, Sahih, c. 6, s. 17, Begavî, Mesâbihu's-sünne, c. 2, s. 175.

803. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 307, Buhârî, c. 6, s. 17, Begavî, c. 2, s. 175, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 183, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 38.

804. Ahmed b. Hanbel, c. 1 , s. 307, Belâzurî, c. 1, s. 121, Taberî, Târih, c. 2, s. 216, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 182, Zehebî, Târihu'l-İslâm, s. 146, İbn Haldun, Târîh, c. 2, ks. 2, s. 7.

805. İbn Sa'd, c. 1, s. 200, Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 281, Buhârî, c. 6, s. 17, Müslim, c. 1, s. 194, Belâzurî, c. 1, s. 120, Taberî, Târih, c. 2, s. 216, Beyhakî, c. 2, s. 182, Begavî, c. 2, s. 175, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 183, İbn Esîr, c. 2, s. 60, Zehebî, s. 146, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 38.

806. İbn Sa'd, c. 1, s. 200, Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 281, Buhârî, c. 6, s. 17, Belâzurî, c. 1, s. 183, İbn Esîr, c. 2, s. 60, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 38, İbn Haldun, c. 2, ks. 2, s. 7.

807. Buhârî, Sahih, c. 6, s. 17, Begavî, Mesâbihu’s-sünne, c. 2, s. 175.

808. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 200, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 183.

809. İbn Sa'd, c. 1, s. 200, Müslim, Sahih, c. 1, s. 194, Belâzurî, Ensâb, c. 1, s. 120, Taberî, Târîh, c. 2, s. 216, Ebu'l-Ferec, c. 1, s. 183, İbn Esîr, c. 2, s. 60, Zehebî, Târih, s. 146.

810. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 200, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 281, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 17, Müslim, Sahih, c. 1, s. 194, Belâzurî, Ensâbu’l-eşrâf, c. 1, s. 120, Taberî, Târîh, c. 2, s. 216, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 182, Begavî, Mesâbîhu’s-sünne, c. 2, s. 175, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 183, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 60, Zehebî, Târihu'l-İslâm, s. 146, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 38.

811. İbn Sa'd, Tabakâtü’l-kübrâ, c. 1, s. 200, Belâzurî, Ensâbu’l-eşrâf, c. 1, s. 120, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 184.

812. Zemahşerî, Keşşâf, c. 4, s. 290, Fahru’r-Râzî, Tefsîr, c. 32, s. 166, Kurtubî, Tefsîr, c. 20, s. 235, Hâzin, Tefsîr, c. 4, s. 424, Beyzâvî, Tefsîr, c. 2, s. 580, Ebussuud, Tefsîr, c. 9, s. 210, Diyarbekrî, Hamîs, c. 1, s. 288.

813. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 200, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 281, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 17, Müslim, Sahih, c. 1, s. 194, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 120-121, Taberî, Târih, c. 2, s. 216, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 182, Begavî, Mesâbîhu's-sünne, c. 2, s. 175, Ebu’l-Ferec İbn Cevzî, el -Vefâ, c. 1, s. 184, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 60-61, Zehebî, Târîhu'l -İslâm, s. 146, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 38.

814. Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 338, Deylemf, Firdevs, c. 5, s. 285.

815. Müslim, Sahih, c. 1 , s. 192, Nesâî, Sünen, c. 6, s. 248, Taberî, Tefsîr, c. 19, s. 120, Kurtubî, Tefsîr, c. 13, s. 143.

816. Buhârî, Sahih, c. 6, s. 17, Müslim, Sahih, c. 1 , s. 193, Nesâî, Sünen, c. 6, s. 249, Taberî, Tefsîr, c. 19, s. 119.

817. Nesâî, Sünen, c. 6, s. 248-249.

818. İbn İshak. Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c. 3, s. 128, Buhârî, Sahih, c. 6, s. 17. Nesâî, Sünen, c. 6, s. 248-249.

819. İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c. 3, s. 128, Buhârî, Sahih, c. 4, s. 161, c. 6, s. 17, Müslim, Sahih, 11, s. 193, Nesâî, Sünen, c. 6, s. 249-250, Taberî, Tefsîr, c. 19, s. 119.

820. Buhârî, Sahih, c. 6, s. 17, Müslim, Sahih, c. 1 , s. 193, Nesâî, Sünen, c. 6, s. 249-250.

821. İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c. 3, s. 128, Buhârî, Sahih, 4, s. 161, c. 6, s. 17, Müslim, Sahih, c. 1, s. 193, Nesâî, Sünen, c. 6, s. 249.

822. Müslim, Sahih, c. 1 , s. 192, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 339, Nesâî, Sünen, c. 6, s. 248, Taberî, Tefsîr, c. 19, s. 119.

823. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 119-120, Yâkubî, Târih, c. 2, s. 27.

824. İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c. 3, s. 128.