Ruhsat; Yüce Allah tarafından kullara teklif olunan hükümlerde, 744 kendilerinin özürleri sebebiyle745 gösterilen kolaylık ve genişliktir. 746

Azimet de; özürlerle ilişkisi bulunmayan asıl hükümlerdir. 747

Meselâ, misafirin Ramazan orucunu tutması azimet, tutmaması ise ruhsattır.

Misafir azimeti tercih ederek oruç tuttuğu zaman, ruhsatı terketmiş olur. 748

Misafirin oruçta böyle yapması, kendisi için daha hayırlıdır. 749

Kalbi Allah'a iman ile mutmain bulunan bir kimseye dayanılmaz işkencelerle söylettirilen küfür sözünden dolayı bir vebal terettüp etmez. 750

Çünkü, mecbur, mâzurdur. 751

Mecbura küfür sözünü tecvizde, âlimler ittifak etmiştir. 752

Ancak, yapılan işkencenin, ölümle tehdit olunmak, şiddetle dövülmek, 753 ateşte yakılmak754 gibi dayanılmaz derecelerde bulunması gerekir. 755

O takdirde mecbur, ya ruhsatla amel eder, kurtulur; ya da azimeti tercih eder, ölür. 756

Ammar'ın babası Yâsir ile annesi Sümeyye Hatun, dinlerinin izzet ve şerefi uğruna, azimet ile hareket edip ölmeyi tercih etmişler; müşriklerin söyletmek istedikleri küfür sözünü söylememişlerdir. 757

Ammar b. Yâsir ise ruhsat ile amel etmiş;758 kalbi Allah'a ve Resûlüne imanla dopdolu olduğu halde, müşriklerin söylemeye zorladıkları küfür sözünü dil ucu ile söyleyip işkenceden kurtulmuştur. 759

Zemahşerî'ye göre:

" 'Bu iki işten hangisi, Ammar'ın yaptığı mı, yoksa baba ve annesinin yaptıkları mı efdaldir?' diye sorulacak olursa, 'Ammar'ın ebeveyninin fiili efdaldir' denilir. Çünkü, bunlarınkinde, İslâmiyeti izaz için, öldürülmeye katlanma vardır." 760

-------------------------------------

744. Firuzâbâdi, Kâmüsu'l-muhît, c. 2, s. 316.

745. Seyyid Şerif, Ta'rifât, s. 74-75.

746. Kâmûsu’l-muhît, c. 2, s. 316, Seyyid Şerif, Ta'rifât, s. 74-75.

747. Seyyid Şerif, Ta'rifât, s. 100.

748. Kâşânî, Bedâyiu's-sanâyi, c. 2, s. 84.

749. Bakara: 184.

750. Taberî, Tefsir, c. 14, s. 182, Kurtubî, Tefsir, c. 10, s. 181 -182.

751. Ebu'l-Fidâ, Tefsir, c. 2, s. 587, Ebussuud, Tefsîr, c. 5, s. 143.

752. Fahru'r-Râzî, Tefsîr, c. 20, s. 121, Ebu'l-Fidâ, Tefsîr, c. 2, s. 588.

753. Fahru’r-Râzi, Tefsîr, c. 20, s. 121, Hâzin, Tefsîr, c. 3, s. 136.

754. Hâzin, Tefsîr, c. 3, s. 136.

755. Fahru’r-Râzî, Tefsîr, c. 20, s. 121, Hâzin, Tefsîr, c. 3, s. 136.

756. Ebu'l-Fidâ, Tefsîr, c. 2, s. 587, Ebussuud, Tefsîr, c. 5, s. 143.

757. Zemahşerî, Keşşaf, c. 2, s. 430, Nesefî, Medârik, c. 2, s. 301.

758. İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 232, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 404, İbn Mâce, Sünen, c. 1 , s. 53, Belâzurî, Ensâb, c. 1, s. 185-186, Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 284, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 179, Muhibbüt-Taberî, Rıyâdu'n-nadrâ, c. 1, s. 74, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 49, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 217, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 28.

759. İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 249, Belâzurî, c. 1 , s. 159, Ebu Nuaym, c. 1, s. 140, Zehebî, Siyer, c. 1 , s. 294, Ebu'l-Fidâ, Tefsir, c. 2, s. 588.

760. Zemahşerî, Keşşaf, c. 2, s. 430.