Adiyy b. Hâtim'in Medine'ye Geliş Tarihi, Kimliği ve Kişiliği

Adiyy b. Hâtim'in Medine'ye gelişi Hicretin 10. yılında, Şaban ayında idi. 187

Adiyy b. Hâtim'in ata soyu şöyle sıralanır: Adiyy b. Hatim, b. Abdullah, b. Sa'd, b. Haşrec, b. İmriü'l-Kays, b. Adiyy, b. Rebia, b. Cervel, b. Sual, b. Amr, b. Gavs, b. Tayyi', 188 b. Üded, b. Zeyd, b. Kehlan. 189

Cömertliği dillere destan olan Hatim, Tayyi' kabilesindendi ve Adiyy'in babası idi. 190

Adiyy b. Hatim, kavmi içinde ulu, şerefli, hatîb, hazırcevap, faziletli ve cömert bir zât idi.

Ebu Tarîf künyesini taşırdı. 191

Peygamberimiz aleyhisselam, Hicretin 9. yılında Rebiülâhir ayında Hazret-i Ali'yi Tayyi' kabilesinin putu Füls'ü yıkmaya göndermişti. 192

Adiyy b. Hâtim'in Medine'de casusu vardı.

Casus, Hazret-i Ali'nin Tayyi'lere doğru gittiğini Adiyy'e bildirince, 193 Adiyy b. Hatim Şam'a kaçmışti. 194 Adiyy b. Hâtim'in kızkardeşi Seffâne ise, Tayyi' kabilesi esirleri arasında Medine'ye getirilmiş bulunuyordu. 195

Peygamberimiz aleyhisselam, Adiyy b. Hâtim'in kızkardeşi Seffâne'yi serbest bırakmış; giyimlik, binit, yol azığı verip, kavminden emniyetli bazı kişilerin yanına katarak Şam'a yollamıştı.

Adiyy b. Hatim der ki:

" Seffâne akıllı bir kadındı.

Ona:

'Şu zâtın işi hakkında görüşün nedir?' diye sordum.

Bana:

'Vallahi, acele senin ona katılmanı uygun görürüm.

Eğer kendisi gerçekten peygamberse, ona tâbi olmakta başkalarını geçmen, senin için bir fazilet ve üstünlük olur.

Eğer o bir hükümdarsa, onun sayesinde Yemen'deki saltanatını kaybetmez, hor ve hakir bir duruma düşmezsin!

Artık karar senindir! ' dedi.

'Vallahi yerinde görüş budur! 196

Ben bu zâta gideceğim. 197

Vallahi, o bir yalancı ise (yalancılığı) bana zarar vermez. 198

Eğer doğru ise199 söylediklerini dinlerim. 200 Kendisine tâbi olurum! ' dedim. 201

Yola çıktım, Medine'ye geldim.

Resûlullah aleyhisselamın yanına vardım. Kendisi, o sırada Mescidde oturuyordu. 202

Halk, beni görünce:

'Adiyy b. Hatim! Adiyy b. Hatim! Adiyy b. Hatim! ' dediler. 203

Emansız, (güvencesiz) ve yazısız gitmiştim. 204

Resûlullahın yanına varıp selam verdim.

Bana:

'Sen kimsin?' diye sordu.

'Adiyy b. Hâtim'im! ' dedim. 205

Elimi kendisine uzattım, tuttu.

Ben, bundan önce, onun elini benim elime vermesini umar dururdum. 206

Peygamber aleyhisselamın yanında akraba, kadın ve çocuklarının bulunduğunu gördüğüm zaman anladım ki; onda ne Kisrâ'nın (Acem şahının), ne de Kayserin (Rum hükümdarının) saltanatı vardı! 207

Resûlullah, ayağa kalkıp beni evine götürdü.

Vallahi, benim maksadım ve arzum da oraya (evine) götürülmemdi.

Resûlullah, giderken, zayıf, yaşlı bir kadına rastladı. 208 Kadının yanında da, küçük bir çocuk bulunuyordu. 209

Kadın, Resûlullahın durmasını istedi, o da durdu. 210

Ona:

'Bizim senden bir dileğimiz var' dediler. 211

Resûlullah onların işini onlarla uzun uzun konuştu. 212

Kendileriyle birlikte gidip işlerini gördükten sonra, geldi. 213

İçimden, kendi kendime:

'Vallahi, bu zât hükümdar değildir! ' dedim. 214

Sonra, elimden tuttu, 215 beni evine götürüp içeri girdi. Eline iki hurma lifinden doldurulmuş bir yastık alıp bana attı ve:

'Otur onun üzerine! ' buyurdu.

Ben:

'Hayır! Onun üzerine sen otur! ' dedim.

Resûlullah bana:

'Hayır, sen oturacaksın! ' buyurdu.

Yastığın üzerine oturdum. Resûlullah aleyhisselam ise, kuru yere oturdu. İçimden, kendi kendime:

'Vallahi, bu, hükümdar işi değildir! ' dedim. 216

Bana:

'Ey Adiyy b. Hatim! Sen gel Müslüman ol da, selamete er! ' buyurdu.

Ona:

'Ben, dini olanlardanım. 217 Benim bir dinim vardır! ' dedim. 218

Bana:

'Ey Adiyy b. Hatim! Sen gel Müslüman ol da, selamete er! ' buyurdu.

Ona:

'Ben, dini olanlardanım! ' dedim.

Bana:

'Ey Adiyy b. Hatim! Sen gel, Müslüman ol da, selamete er! ' buyurdu.

Ben de ona yine:

'Ben, dini olanlardanım! ' dedim. 219

Bunun üzerine, Resûlullah:

'Ben senin dinini senden daha iyi bilirim! ' buyurdu. 220

Kendisine:

'Demek sen benim dinimi benden daha iyi bilirsin hâ?! ' dedim.

Resûlullah:

'Evet! ' buyurdu, bunu iki-üç kere tekrariadı221 ve:

'Söyle ey Adiyy b. Hatim! 222 Sen bir Rekûsî [Hıristiyanlıkla Sâbiflik karması dinin sâliklerinden] değil misin?' diye sordu.

'Evet! ' dedim. 223

Bana:

'Sen kavminin lideri ve başkanı değil misin?' diye sordu.

Kendisine:

'Evet! ' dedim. 224

Bana:

'Sen kavminin içine gidiyor, mirba' [ganimetin dörtte birini] alıyor değil misin?' diye sordu.

Kendisine:

'Evet! Gidiyor ve alıyorum! ' dedim.

Bana:

'İşte bu, senin dininde sana helâl değildir! ' buyurdu. 225

Resûlullah bunu söyleyince çok mahcup oldum! 226

Kendisine:

'Evet! Öyledir vallahi! ' dedim.

Anladım ki, o, Allah tarafından gönderilmiş bir peygamberdir!

Meçhul olan şeyleri (Allah ona bildiriyor, o da) biliyordur! 227

Resûlullah, beni utandıran sözünü tekrarlamadı. 228

Bana:

'Ey Adiyy b. Hâtim! 229

Sen ne diye kaçıyorsun?! 230 Sen 'Lâ ilahe illallah=Allah'tan başka hiçbir ilah yok! ' demekten mi kaçıyorsun?!

Allah'tan başka bir ilah mı var?! 231 Allah'tan başka ilah olduğunu mu biliyorsun?! ' diye sordu.

Kendisine:

'Hayır! ' dedim. 232

Bana:

'Sen. 'Allahuekber' demekten mi kaçıyorsun?! Yüce Allah'tan daha büyük birşey mi var?! 233 Sen Allah'tan daha büyük birşey olduğunu mu biliyorsun?! ' diye sordu.

Kendisine:

'Hayır! ' dedim. 234

Bana:

'Biliyorum: Senin bu dine (İslâmiyete) girmene engel olan, 'Ona ancak insanların zayıfları, güçsüzleri tâbi oluyor. Araplar onları okla vurup bitirirler! ' diyor (olman)dır. 235

Ey Adiyy! Herhalde, bu dine (İslâmiyete) girmene çevrendeki muhtaç kimseleri görmen engel oluyordur?

Vallahi, çok sürmez, onlarda mal ve servet öyle bollaşacaktır ki, malın zekatını alacak kimse bulunamayacaktır! 236

Belki de, senin bu dine (İslâmiyete) girmene, onların düşmanlarının çok, kendilerinin ise sayıca az olduklarını görmen engel oluyordur! Vallahi, çok sürmez, bir kadının Kadisiye'den devesinin üzerinde yalnız başına çıkıp şu Beytullah'ı (Kabe'yi) tavaf ve ziyaret edinceye kadar237 Allah korkusundan başka238 hiçbir korku duymayacağını da işiteceksin! ' buyurdu. 239

Bana:

'Sen Hîreyi biliyor misin?' diye sordu.

Kendisine:

'Gitmedim, orayı görmedim, ama işitmiştim! ' dedim. 240

Bana:

'Varlığım Kudret Elinde bulunan Allah'a yemin ederim ki;241 çok sürmez, 242 Allah bu işi (İslâmiyeti) tamamlayacak, 243 Kisrâ b. Hürmüz'ün hazineleri de fethedilecek, ele geçirilecektir! ' buyurdu.

'Kisrâ b. Hürmüz mü?! ' dedim.

'Kisrâ b. Hürmüz! ' buyurdu.

'Kisrâ b. Hürmüz mü?! ' dedim. 244

'Evet! Kisrâ b. Hürmüz! 245

Hîre'den deve üzerinde hamisiz, koruyucusuz olarak tek başına çıkıp gelen bir kadın da Kabe'yi tavaf edebilecektir! 246

Belki de, senin bu dine girmene devlet ve saltanatı Müslümanlardan başkasında görmen engel oluyordur.

Allah'a yemin ederim ki; çok sürmez, Bâbil ülkesinin beyaz köşklerinin de Müslümanlara açılacağını işiteceksin! ' buyurunca, Müslüman oldum. 247

'Ben hanif bir Müslümanım! ' dedim. 248

Resûlullahın yüzünde sevinç belirdiğini gördüm.

'Muhakkak ki, Allah'ın gazabına uğrayanlar Yahudilerdir.

Dalâlete düşenler de Hıristiyanlardır! ' buyurdu. 249

Resûlullah, bundan sonra, Ensardan birinin yanına inmemi bana emretti.

Sabah akşam onun evine gidip gelmeye başladım. 250

Resûlullah aleyhisselam, namazı hangi vakitlerde kılacağımı tarif etti. 251 Hiçbir namaz vakti girmezdi ki, ben onu özlemiş olmayayım! " 252

-------------------------------------

187. Taberî, Târih, c. 3, s. 163.

188. Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 7, s. 450, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 3, s. 1057, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 8.

189. İbn Abdilberr, c. 3, s. 1057.

190. İbn Esîr, c. 4, s. 8.

191. İbn Abdilberr, c. 3, s. 1057, İbn Esîr, c. 4, s. 8-9.

192. Vâkıdî, Megâzî, c. 3, s. 984, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 2, s. 164, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 207, İbn Kayyım , Zâdu'l-mead, c. 2, s. 227.

193. Vâkıdî, c. 3, s. 988.

194. İbn Sa'd, c. 2, s. 164, İbn Seyyid, c. 2, s. 207, İbn Kayyım, c. 2, s. 227.

195. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 225, Vâkıdî, c. 3, s. 987, Taberî, c. 3, s. 149 İbn Kayyım , c. 2, s. 228.

196. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 225-227, Taberî, Târih, c. 3, s. 149, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 285-286, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 238, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 5, s. 64.

197. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 378.

198. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 257-378.

199. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 257.

200. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 378.

201. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 8.

202. İbn İshak, c. 4, s. 227, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 322, Taberî, c. 3, s. 149, İbn Seyyid, c. 2, s. 238, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 64.

203. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 378, İbn Esîr, c. 4, s. 8.

204. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 228.

205. İbn İshak, c. 4, s. 227, İbn Sa'd, c. 1, s. 322, Taberî, c. 3, s. 149, İbn Seyyid, c. 2, s. 238.

206. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 228.

207. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 378.

208. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 227, Taberî, Tanrı, c. 3, s. 149, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 286, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 288, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye, c. 5, s. 64.

209. İbn Kayyım, c. 2, s. 228, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 2, s. 468.

210. İbn İshak, c. 4, s. 227, Taberî, c. 3, s. 149-150, İbn Esîr, c. 2, s. 286, İbn Seyyid, c. 2, s. 238, Ebu’l-Fidâ, c. 5, s. 64.

211. İbn Kayyım , c. 2, s. 228.

212. İbn İshak, c. 4, s. 227, Taberî, c. 3, s. 150, İbn Esîr, c. 2, s. 286, İbn Seyyid, c. 2, s. 238, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 94.

213. İbn Kayyım, c. 2, s. 228, İbn Hacer, c. 2, s. 468.

214. İbn İshak, c. 4, s. 227, Taberî, c. 3, s. 150, İbn Esîr, c. 2, s. 286, İbn Seyyid, c. 2, s. 238, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 64.

215. İbn Kayyım, c. 2, s. 228.

216. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 227, Taberî, Târih, c. 3, s. 150, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 238, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 5, s. 64-65.

217. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 378.

218. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 8, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 3, s. 109, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 2, s. 468.

219. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 378.

220. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 378, İbn Esîr, c. 4, s. 8, Zehebî, c. 3, s. 109, İbn Hacer, c. 2, s. 468.

221. İbn Esîr, c. 4, s. 8.

222. İbn İshak, c. 4, s. 227, Taberî, c. 3, s. 150, İbn Seyyid, c. 2, s. 238-239, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 65.

223. İbn İshak, c. 4, s. 227, Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 378, Taberî, c. 3, s. 150, İbn Seyyid, c. 2, s. 239, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 65.

224. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 378, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 8.

225. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 4, s. 227, Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 379, Taberî, Târîh. c. 3, s. 150, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 2, s. 239, Ebu’l-Fidâ, Sîre, c. 4, s. 65.

226. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 379.

227. İbn İshak, c. 4, s. 227, Taberî, c. 3, s. 150, İbn Seyyid, c. 2, s. 239, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 65.

228. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 257, Ebu’l-Fidâ, c. 5, s. 65.

229. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 378, Ebu’l-Fidâ, c. 5, s. 65.

230. Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 65, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 228.

231. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 378, Ebu’l-Fidâ, c. 5, s. 65.

232. İbn Kayyım, c. 2, s. 228.

233. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 378, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 5, s. 65.

234. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 228.

235. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 257, Ebu’l-Fidâ, c. 5, s. 65.

236. İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c. 4, s. 227, Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 257, 378, Taberî, Târih, c. 3, s. 150, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 286, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 9.

237. İbn İshak, c. 4, s. 227, Taberî, c. 3, s. 150, İbn Esîr, c. 2, s. 286, İbn Seyyid, c. 2, s. 239, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 65.

238. İbn Esîr, c. 2, s. 286.

239. İbn İshak, c. 4, s. 227, Taberî, c. 3, s. 150, İbn Esîr, c. 2, s. 286, İbn Seyyid, c. 2, s. 239, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 65.

240. Ahmed, c. 4, s. 257, 358, Ebu’l-Fidâ, c. 5, s. 65.

241. Ahmed, c. 4, s. 257, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 65.

242. Ahmed, c. 4, s. 378, İbn Esîr, c. 4, s. 9.

243. Ahmed, c. 4, s. 257, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 65.

244. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 4, s. 378, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 9.

245. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 257, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 5, s. 65.

246. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 257, 378, İbn Esîr, c. 4, s. 9, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 65.

247. İbn İshak, c. 4, s. 227, Taberî, c. 3, s. 150, İbn Seyyid, Uyünu'l-eser, c. 2, s. 239, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 65.

248. İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 228.

249. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 378-379, Ebu'l-Fidâ, c. 5, s. 65, İbn Kayyım, c. 2, s. 228.

250. İbn Kayyım, c. 2, s. 228.

251. Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 257.

252. İbn Abdilberr. İstiâb, c. 3. s. 1057. İbn Esîr. c. 4. s. 9.