ÇáÝÕæá Ýí ÇáÃÕæá

 [ÈóÇÈõ æóÕúÝö ÇáúÚöáóáö ÇáÔøóÑúÚöíøóÉö æóßóíúÝó ÇÓúÊöÎúÑóÇÌõåóÇ]
ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò: ÇáúÚöáóáõ ÇáÔøóÑúÚöíøóÉõ ÓóÈöíáõåóÇ Ãóäú Êóßõæäó æóÕúÝðÇ áöáúÃóÕúáö ÇáúãóÚúáõæáö. æóáóÇ ÝóÑúÞó Èóíúäó Ãóäú íóßõæäó Ðóáößó ÇáúæóÕúÝõ áóÇÒöãðÇ áöáúÃóÕúáö áóÇ íõÒóÇíöáõåõ¡ æóÈóíúäó Ãóäú áóÇ íóßõæäó áóÇÒöãðÇ¡ Èóáú íóßõæäó ãóæúÞõæÝðÇ Úóáóì ÚóÇÏóÇÊö ÇáäøóÇÓö Ýöíåö.
Ýóãöäú ÇáúÃóæúÕóÇÝö ÇááøóÇÒöãóÉö áöáúÃóÕúáö: ãóÇ åöíó ÚöáøóÉñ Ýöíåö¡ äóÍúæõ ÕöÝóÉö Ïóãö ÇáöÇÓúÊöÍóÇÖóÉö Ãóäøóåõ Ïóãõ ÚöÑúÞò¡ æóßóæúäö Ïóãö ÚöÑúÞò ÕöÝóÉð áóÇÒöãóÉð áöÓóÇÆöÑö ÇáÏøöãóÇÁö ÇáúÎóÇÑöÌóÉö ãöäú ÈóÏóäö ÇáúÅöäúÓóÇäö¡ ãóÇ ÎóáóÇ ÇáúÍóíúÖó æóÇáäøöÝóÇÓó¡ æóÌóÚóáó ÇáäøóÈöíøõ - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - åóÐóÇ ÇáúæóÕúÝó ÚöáøóÉð áöäóÞúÖö ÇáØøóåóÇÑóÉö.
æóãöãøóÇ áóÇ íóßõæäõ æóÕúÝðÇ áóÇÒöãðÇ áöáúÃóÕúáö¡ æóÅöäøóãóÇ íóáúÍóÞõåõ ÇáÕøöÝóÉõ Úóáóì ÍóÓóÈö ÚóÇÏóÉö ÇáäøóÇÓö Ýöí ÇáÊøóÚóÇãõáö Èöåö: Çáúßóíúáõ æóÇáúæóÒúäõ Ýöí ÇáúãóßöíáóÇÊö æóÇáúãóæúÒõæäóÇÊö. æóáóíúÓó Ðóáößó ÕöÝóÉð áóÇÒöãóÉð áöáúÃóÕúáö ÇáúãóÚúáõæáö. ÅÐú ÌóÇÆöÒñ Ãóäú íóÊúÑõßó ÇáäøóÇÓõ ÇáÊøóÚóÇãõáó ÈöåöãóÇ ßóíúáðÇ¡ Ãóæú æóÒúäðÇ.
æóáóÇ ÝóÑúÞó ÚöäúÏóäóÇ Èóíúäó ãóÇ åóÐóÇ æóÕúÝõåõ ãöäú ÇáúãóÚúáõæáö¡ æóÈóíúäó ÇáúÃóæúÕóÇÝö ÇááøóÇÒöãóÉö áöáúÃóÕúáö ãöãøóÇ áóÇ íõÝóÇÑöÞõåõ¡ æóáóíúÓó áößóæúäö åóÐóÇ ÇáúæóÕúÝö ÛóíúÑó ãõÝóÇÑöÞò áóåõ ãöäú ãóÒöíøóÉò Úóáóì ÇáúÂÎóÑö Ýöí ÈóÇÈö ÇáúÚöáóáö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ãõÎóÇáöÝóäóÇ ÞóÏú ÌóÚóáó ÇáÔøöÏøóÉó ÚöáøóÉð áöÊóÍúÑöíãö ÇáúÎóãúÑö¿ æóÞóÏú íóÌõæÒõ Ãóäú íõÝóÇÑöÞóåóÇ ÝóíóÕöíÑó ÎóáøðÇ.
ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò: æóÞóÏú íóßõæäõ ÚöáøóÉõ ÇáúÍõßúãö æóÕúÝóíúäö ãöäú ÃóæúÕóÇÝö ÇáúÃóÕúáö æóÃóßúËóÑó¡ æóÞóÏú íóßõæäõ æóÕúÝðÇ æóÇÍöÏðÇ.
æóÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò Ãóäú íóßõæäó ÌóãöíÚõ ÃóæúÕóÇÝöåö ÚöáøóÉð áöáúÍõßúãö. ÝóÅöÐóÇ ßóÇäóÊú ÇáúÚöáøóÉõ ÐóÇÊó ÃóæúÕóÇÝò ÝóÌóãöíÚõ Êöáúßó ÇáúÃóæúÕóÇÝö ÚöáøóÉñ æóÇÍöÏóÉñ.
æóÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò Ãóäú íõÞóÇáó: Åäøó ßõáøó æóÕúÝò ãöäúåóÇ ÚöáøóÉñº áöÃóäøó ÇáúÚöáøóÉó ãóÇ íõæÌöÈõ ÇáúÍõßúãó. æóáóæú ßóÇäó ßõáøõ æóÕúÝò ãöãøóÇ ÐóßóÑúäóÇ ÚöáøóÉð¡ áóæóÌóÈó Ãóäú íóßõæäó ãõæÌöÈðÇ áöáúÍõßúãö ÈöÇäúÝöÑóÇÏöåö.

(4/137)

Ýóãöäú ÇáúÚöáóáö ÇáøóÊöí Êóßõæäõ ÐóÇÊó ÃóæúÕóÇÝò¡ äóÍúæõ ÊóÍúÑöíãö ÇáúÈóíúÚö Ýöí ÇáúÈõÑøö ÈöÇáúÈõÑøö¡ ÅÐóÇ ÃóÑóÏúäóÇ ÞöíóÇÓó ÛóíúÑöåö Úóáóíúåö ÚöäúÏó æõÌõæÏö ÇáÊøóÝóÇÖõáö¡ ÝóäóÞõæáõ: Åäøó ÚöáøóÉó ÊóÍúÑöíãö ÇáúÈóíúÚö æõÌõæÏõ ÒöíóÇÏóÉö ßóíúáò Ýöí ÌöäúÓò.
ÝóßóÇäóÊú ÒöíóÇÏóÉõ Çáúßóíúáö ãóÚó ÇáúÌöäúÓö ÈöãóÌúãõæÚöåóÇ ÚöáøóÉð áöÝóÓóÇÏö ÇáúÈóíúÚö.
æóáóÇ íóÌõæÒõ Ãóäú íõÞóÇáó: Åäøó ÇáúÌöäúÓó Úóáóì ÇáöÇäúÝöÑóÇÏö ÚöáøóÉñ Ýöí Ðóáößó¡ æóáóÇ Çáúßóíúáó Úóáóì ÇáöÇäúÝöÑóÇÏö áöãóÇ æóÕóÝúäóÇ.
æóäóÙöíÑõåõ: ÞóæúáõäóÇ Ýöí ÓõÄúÑö ÇáÓøöÈóÇÚö ÇáøóÊöí íõÓúÊóØóÇÚõ ÇáöÇãúÊöäóÇÚõ ãöäú ÓõÄúÑöåóÇ Åäøóåõ äóÌóÓñ¡ ÞöíóÇÓðÇ Úóáóì ÇáúßóáúÈö ÈöÚöáøóÉö Ãóäøóåõ ãõÍóÑøóãõ ÇáúÃóßúáö¡ áóÇ áöÍõÑúãóÊöåö æóíõÓúÊóØóÇÚõ ÇáöÇãúÊöäóÇÚõ ãöäú ÓõÄúÑöåö. ÝóÇáúÚöáøóÉõ åóåõäóÇ ÐóÇÊõ ÃóæúÕóÇÝò ËóáóÇËóÉò:
ÃóÍóÏõåóÇ: Ãóäøóåõ ãõÍóÑøóãõ ÇáúÃóßúáö.
æóÇáËøóÇäöí: Ãóäøó ÊóÍúÑöíãó Ãóßúáöåö áóÇ áöÍõÑúãóÊöåö.
æóÇáËøóÇáöËõ: Ãóäøóåõ íõÓúÊóØóÇÚõ ÇáöÇãúÊöäóÇÚõ ãöäú ÓõÄúÑöåö Ýöí ÇáúÚóÇÏóÉö¡ æóãóÊóì ÃóÎúáóáúÊ ÔóíúÆðÇ ãöäú åóÐöåö ÇáúÃóæúÕóÇÝö ÇäúÊóÞóÖóÊú ÇáúÚöáøóÉõ¡ ÝóÕóÇÑóÊú åóÐöåö ÇáúÃóæúÕóÇÝõ áöãóÌúãõæÚöåóÇ ÚöáøóÉð áöÊóÍúÑöíãö ÇáÓøõÄúÑö.
æóãöãøóÇ íóßõæäõ ÇáúÚöáøóÉõ Ýöíåö æóÕúÝðÇ (æóÇÍöÏðÇ) ãöäú ÃóæúÕóÇÝö ÇáúÃóÕúáö. ÞóæúáõäóÇ: Åäøó ÇáúÌöäúÓó ÈöÇäúÝöÑóÇÏöåö íõÍóÑøöãõ ÇáäøóÓóÇÁó¡ æóÇáúßóíúáó æóÇáúæóÒúäó¡ ßõáøó æóÇÍöÏò ãöäúåõãóÇ ÈöÇäúÝöÑóÇÏöåö íõÍóÑøöãõ ÇáäøóÓóÇÁó¡ ÝóßóÇäó åóÐóÇ ÇáúæóÕúÝõ ÇáúæóÇÍöÏõ ÚöáøóÉð áöÊóÍúÑöíãö ÇáäøóÓóÇÁö¡ æóßóÇäó Çáúßóíúáõ ãóÚó ÇáúÌöäúÓö ÈöãóÌúãõæÚöåöãóÇ ÚöáøóÉð áöÊóÍúÑöíãö ÇáÊøóÝóÇÖõáö.
æóÇáúÚöáóáõ ÇáÔøóÑúÚöíøóÉõ ÃóãóÇÑóÇÊñ áöáúÃóÍúßóÇãö¡ æóÚóáóÇãóÇÊñ áóåóÇ¡ áóÇ Úóáóì ÌöåóÉö ÅíÌóÇÈöåóÇ áóåóÇ ßóÅöíÌóÇÈö ÇáúÚöáóáö ÇáúÚóÞúáöíøóÉö áöÃóÍúßóÇãöåóÇ Úóáóì ÍóÓóÈö ãóÇ ÊóÞóÏøóãó ãöäú ÈóíóÇäöåóÇ Ýöí ÐößúÑö æóÕúÝö ÇáúÚöáóáö¡ ÝóÅöäøóãóÇ ÊõÚóáøóÞõ ÇáúÃóÍúßóÇãõ ÈöåóÇ ÍóÓóÈó ÊóÚóáøõÞöåóÇ ÈöÇáúÃóÓúãóÇÁö¡ Ýóíóßõæäõ ÇáöÇÓúãõ (ÚóáóãðÇ áöæõÌõæÈö) ÇáúÍõßúãö¡ áóÇ Úóáóì ÌöåóÉö ÅíÌóÇÈöåö áóåõ.
ßóÐóáößó ÇáúÚöáóáõ ÇáÔøóÑúÚöíøóÉõ åóÐöåö ÓóÈöíáõåóÇ¡ æóãöäú ÃóÌúáö ãóÇ ÐóßóÑúäóÇ ÌóÇÒó æõÌõæÏõ åóÐöåö ÇáúÃóæúÕóÇÝö - ÇáøóÊöí åöíó Úöáóáõ ÇáúÃóÍúßóÇãö - ÚóÇÑöíøóÉð ãöäú ÃóÍúßóÇãöåóÇ. æóÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò Ãóäú íóßõæäó (Íõßúãõ) Úöáóáö ÇáÔøóÑúÚö ãóÞúÕõæÑðÇ Úóáóì ãóæúÖöÚö ÇáäøóÕøö¡ æóÇáöÇÊøöÝóÇÞö

(4/138)

ÛóíúÑó ãõÊóÚóÏøò Åáóì ÝóÑúÚò ãõÎúÊóáóÝò Ýöíåö¡º áöÃóäøóåóÇ ÅÐóÇ ßóÇäóÊú ÈöåóÐóÇ ÇáúæóÕúÝö áóãú Êóßõäú ÚöáóáðÇ.
æóÚöäúÏó ÃóÕúÍóÇÈö ÇáÔøóÇÝöÚöíøö: Ãóäøóåõ ÞóÏú íóßõæäõ ãöäú Úöáóáö ÇáÔøóÑúÚö ãóÇ áóÇ íóÊóÚóÏøóì Åáóì ÝóÑúÚò æóáóÇ íõÝóÇÑöÞõ ÇáúãóäúÕõæÕó¡ Ãóæú ÇáöÇÊøöÝóÇÞó. äóÍúæõ Þóæúáöåöãú: Åäøó ÚöáøóÉó ÊóÍúÑöíãö ÇáÊøóÝóÇÖõáö Ýöí ÇáÐøóåóÈö æóÇáúÝöÖøóÉö ÃóäøóåõãóÇ ÃóËúãóÇäõ ÇáúÃóÔúíóÇÁö¡ æóÞóæúáöåöãú: Åäøó ÃóæúáóÇÏó ÇáúãóÇÔöíóÉö ÖõãøóÊú Åáóì ÃõãøóåóÇÊöåóÇ¡ ÅÐóÇ ÍóÏóËóÊú Ýöí ÇáúÍóæúáöº áöÃóäøóåóÇ ãöäúåóÇ¡ æóåóÐóÇ ÚöäúÏóäóÇ áóÇ íóÞõæáõåõ ãóäú íóÚúÑöÝõ Úöáóáó ÇáúÃóÍúßóÇãö æóãóÚóÇäöíóåóÇ¡ æóãóÚó Ðóáößó Þóæúáñ æóÇÖöÍõ ÇáúÝóÓóÇÏö¡ ãöäú ÞöÈóáö Ãóäøó åóÐöåö ÇáúÚöáóáó ÅäøóãóÇ ÊõÓúÊóÎúÑóÌõ áöÅöíÌóÇÈö ÇáúÃóÍúßóÇãö ÈöåóÇ¡ æóÇáúãóäúÕõæÕõ Úóáóíúåö ãõÓúÊóÛúäò ÈöÏõÎõæáöåö ÊóÍúÊó ÇáäøóÕøö Úóäú ÇÓúÊöÎúÑóÇÌö ÚöáøóÉò áöÅöíÌóÇÈöåö¡ ÝóáóÇ ãóÚúäóì áöÇÓúÊöÎúÑóÇÌöåóÇ áóåõ¡ æóáóÇ ÝóÇÆöÏóÉó Ýöíåö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì Ãóäøó ÓóÇÆöÑó ÇáúÃóÍúßóÇãö áóæú ßóÇäóÊú ãóäúÕõæÕðÇ ÚóáóíúåóÇ áóÃóÛúäóì Ðóáößó Úóäú ÇáúÞöíóÇÓö æóÇÓúÊöÎúÑóÇÌö ÇáúÚöáóáö¡ ÝóßóÐóáößó ãóÇ Úõáöãó ÈöÇáäøóÕøö¡ ÝóáóÇ ãóÚúäóì áöÇÓúÊöÎúÑóÇÌö ÚöáøóÊöåö¡ æóÅöäøóãóÇ ÊõÓúÊóÎúÑóÌõ ÇáúÚöáøóÉõ ãöäú ÇáäøóÕøö áöáúÝóÑúÚö¡ áóÇ áöäóÝúÓöåö.
æóÃóíúÖðÇ: ÝóÅöäøó Úöáóáó ÇáúÃóÍúßóÇãö ÅäøóãóÇ ÊõÓúÊóÎúÑóÌõ áöáúÞöíóÇÓö ÈöåóÇ Úóáóì ÇáúãóäúÕõæÕö¡ æóßõáøõ ÚöáøóÉò áóÇ íóÞóÚõ ÈöåóÇ ÞöíóÇÓñ ÝóáóíúÓóÊú ÈöÚöáøóÉò¡ ÝóáóÇ ãóÚúäóì áóåóÇ ÅÐóäú.
æóÃóíúÖðÇ: ÝóÅöäøó ÇáäøóÈöíøó - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - ãóÇ ÃóÌóÇÒó ÇÌúÊöåóÇÏó ÇáÑøóÃúíö Ýöí ÇÓúÊöÎúÑóÇÌö ÇáúãóÚóÇäöí æóÇáúÚöáóáö ÚöäúÏó ÚóÏóãö ÇáäøõÕõæÕö Ýöí ÞöÕøóÉö ãõÚóÇÐò æóÛóíúÑöåö¡ ÝóÅöÐóäú ÇÌúÊöåóÇÏõ ÇáÑøóÃúíö ÓóÇÞöØñ ãóÚó æõÌõæÏö ÇáäøóÕøö Ýöí ÇÓúÊöÎúÑóÇÌö ÚöáøóÊöåö¡ ßóãóÇ ÓóÞóØó Ýöí ÇÓúÊöÎúÑóÇÌö Íõßúãöåö.
æóßóÐóáößó ÇáÕøóÍóÇÈóÉõ ÅäøóãóÇ ßóÇäõæÇ íóÌúÊóåöÏõæäó ÂÑóÇÁóåõãú Ýöí ÇÓúÊöÎúÑóÇÌö ÇáúÚöáóáö Ýöí ÇáúÍóæóÇÏöËö¡ æóáóãú

(4/139)

íóßõæäõæÇ íóÌúÊóåöÏõæäó Ýöí ÇÓúÊöÎúÑóÇÌö Úöáóáö ÇáäøõÕõæÕö ãöäú ÛóíúÑö ÑóÏøò áöÛóíúÑöåóÇ ÅáóíúåóÇ. æóáóæú ßóÇäó Ðóáößó ãöãøóÇ íóÌõæÒõ áóãóÇ ÎóÝöíó Úóáóíúåöãú¡ æóáóÊóßóáøóãõæÇ Ýöíåö.
æóÇÎúÊóáóÝõæÇ Ýöí Úöáóáö ÇáäøõÕõæÕö¡ æóÅöäú áóãú íóÞöíÓõæÇ ÈöåóÇ¡ ßóãóÇ ÇÎúÊóáóÝõæÇ Ýöí Úöáóáö ÇáúÞöíóÇÓö¡ æóáóæú ÝóÚóáõæÇ Ðóáößó áóäõÞöáó ßóãóÇ äõÞöáó ÇÎúÊöáóÇÝõåõãú æóÃóÞóÇæöíáõåõãú Ýöí ÃóÚúíóÇäö ÇáúãóÓóÇÆöáö¡ æóæõÌõæåö ÇÓúÊöÎúÑóÇÌóÇÊåãú. ÝóÏóáøó ÊóÑúßõåõãú áöÐóáößó Úóáóì Ãóäøóåõ ÅäøóãóÇ áóãú íóÝúÚóáõæåõº áöÃóäøóåõ áóãú íóßõäú ÚöäúÏóåõãú Ýöí ÇÚúÊöÈóÇÑöåö ÝóÇÆöÏóÉñ æóáóÇ ãóÚúäðì.
æóÃóíúÖðÇ: ÝóÅöäøó ÇáúÚöáóáó ÅäøóãóÇ ÊõÓúÊóÎúÑóÌõ (áóÃóÛúíóÇÑö ÇáúÃóÕúáö) . ÝóÃóãøóÇ ÇáúÃóÕúáõ ÇáúãõÓúÊóÎúÑóÌõ ãöäúåõ ÇáúÚöáøóÉõ¡ ÝóÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò Ãóäú íóßõæäó ÚöáøóÉð áöäóÝúÓöåö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøóåõ ÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò Ãóäú Êóßõæäó ÚöáøóÉõ ÇáúãóÓúÃóáóÉö ÌóãöíÚó ÃóæúÕóÇÝöåóǺ áöÃóäøóåóÇ (áóÇ) ÊóÊóÚóÏøóì Åáóì ÛóíúÑöåóÇ. ÝóßóÐóáößó (ÛóíúÑõ) ÌóÇÆöÒò Ãóäú Êóßõæäó ÚöáøóÊõåóÇ ÈóÚúÖó ÃóæúÕóÇÝöåóÇ ÇáøóÐöí áóÇ ÊóÊóÚóÏøóì (Èöåö) .
ÝóÅöäú ÞóÇáó ÞóÇÆöáñ: ÇáúÝóÑúÞõ Èóíúäó ÇáúÍóßöíãö æóÇáÓøóÝöíåö: Ãóäøó ÇáúÍóßöíãó ÊóÊóÚóáøóÞõ ÃóÝúÚóÇáõåõ ÈöÃóÛúÑóÇÖò ãóÍúãõæÏóÉò¡ ÝóæóÌóÈó Ãóäú Êóßõæäó ÃóÍúßóÇãõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì æóÃóÝúÚóÇáõåõ ãõÊóÚóáøöÞóÉð ÈöÃóÛúÑóÇÖò ãóÍúãõæÏóÉò¡ ãöäú ÍóíúËõ ßóÇäó ÍóßöíãðÇ áóÇ íóÌõæÒõ ãöäúåõ ÇáúÚóÈóËõ¡ (æóÊöáúßó) ÇáúÃóÛúÑóÇÖõ åöíó ÇáúÚöáóáõ ÇáøóÊöí áóÇ ÊóÊóÚóÏøóì ÃõÕõæáóåóÇ.
Þöíáó áóåõ: ãöäú åóåõäóÇ ÃõÊöíÊó¡ æóÐóáößó áöÃóäøóß Íöíäó ÌóåöáúÊó Úöáóáó ÇáúãóÕóÇáöÍö¡ æóÚöáóáó ÇáúÃóÍúßóÇãö¡ æóáóãú ÊóäúÝóÕöáú ÚöäúÏóß ÅÍúÏóÇåõãóÇ ãöäú ÇáúÃõÎúÑóì¡ ÃóÌúÑóíúÊóåõãóÇ ãóÌúÑðì æóÇÍöÏðÇ.
æóÚöáóáõ ÇáúãóÕóÇáöÍö áóíúÓóÊú åöíó ÇáúÚöáóáó ÇáøóÊöí íõÞóÇÓõ ÚóáóíúåóÇ. ÃóÍúßóÇãõ ÇáúÍóæóÇÏöËö¡ æóáóÇ íõæÞóÝõ ÚóáóíúåóÇ ÅáøóÇ ãöäú ØóÑöíÞö ÇáÊøóæúÞöíÝö.
ÃóáóÇ ÊóÑóì: Ãóäøó ÕóÇÍöÈó ãõæÓóì - ÚóáóíúåöãóÇ ÇáÓøóáóÇãõ - áóãøóÇ ÝóÚóáó Êöáúßó ÇáúÃóÝóÇÚöíáó ÇáøóÊöí ÇÓúÊóäúßóÑó ãõæÓóì ÙóÇåöÑóåóÇ ãöãøóÇ áóãú íóÞöÝú ãõæÓóì - Úóáóíúåö ÇáÓøóáóÇãõ - Úóáóì ÚöáóáöåóÇ ãöäú ØóÑöíÞö ÇáäøóÙóÑö æóÇáÑøóÃúíö¡ æóáóãú íóÚúáóãúåóÇ ÅáøóÇ

(4/140)

ãöäú ØóÑöíÞö ÇáÊøóæúÞöíÝö Íöíäó ÈóíøóäóåóÇ áóåõ ÈöÞóæúáöåö: {ÃóãøóÇ ÇáÓøóÝöíäóÉõ ÝóßóÇäóÊú} [ÇáßåÝ: 79] {æóÃóãøóÇ ÇáúÛõáóÇãõ} [ÇáßåÝ: 80] {æóÃóãøóÇ ÇáúÌöÏóÇÑõ} [ÇáßåÝ: 82] æóÚöáóáõ ÇáúÃóÍúßóÇãö ÅäøóãóÇ åöíó ÃóæúÕóÇÝñ Ýöí ÇáúÃóÕúáö ÇáúãóÚúáõæáö áóíúÓó ãöäú Úöáóáö ÇáúãóÕóÇáöÍö Ýöí ÔóíúÁò¡ æóÇáúãóÕóÇáöÍõ äóÝúÓõåóÇ åöíó ÇáúÃóÍúßóÇãõ ÇáøóÊöí ÊóÚóÈøóÏóäóÇ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÈöåóÇ¡ æóÞóÏú ÚóáöãúäóÇ ÚöäúÏó æõÑõæÏö ÇáäøóÕøö: Ãóäøóåõ áóãú íóÝúÚóáúåóÇ ÅáøóÇ ÍößúãóÉð æóÕóæóÇÈðÇ¡ æóÅöäú áóãú äóÞöÝú Úóáóì æóÌúåö ÇáúãóÕúáóÍóÉö Ýöí ßõáøö ÔóíúÁò ÈöÚóíúäöåö.
æóÚöáóáõ åóÐöåö ÇáúãóÕóÇáöÍö ÅäøóãóÇ åöíó Ýöí ÇáúãõÊóÚóÈøóÏöíäó áóÇ Ýöí ÇáúÍõßúãö¡ æóÐóáößóº áöÃóäøóåõ ÌóÇÆöÒñ Ãóäú íóßõæäó Ýöí ÇáúãóÚúáõæãö Ãóäøóåõ áóæú áóãú íóÊóÚóÈøóÏúäóÇ ÈöåóÇ áóÝóÓóÏúäóÇ¡ æóÅöÐóÇ ÊóÚóÈøóÏóäóÇ ÈöåóÇ ÕóáõÍúäóÇ¡ æóáóíúÓó Ðóáößó ãöäú Úöáóáö ÇáúÃóÍúßóÇãö Ýöí ÔóíúÁò.
ÝóÅöäú Þöíáó: ãóÇ ÃóäúßóÑúÊõ Ãóäú Êóßõæäó ÇáúÚöáóáõ ÇáøóÊöí äóÓúÊóÎúÑöÌõåóÇ ãöãøóÇ áóÇ íóÊóÚóÏøóì åöíó ãöäú Úöáóáö ÇáúãóÕóÇáöÍö.
Þöíáó áóåõ: åóÐóÇ ÛóáóØñº áöÃóäøó ßóæúäó ÇáÐøóåóÈö æóÇáúÝöÖøóÉö ÃóËúãóÇäðÇ¡ áóíúÓó ãöäú Úöáóáö ÇáúãóÕóÇáöÍöº áöÃóäøó ßóæúäóåõãóÇ ÃóËúãóÇäðÇ ÅäøóãóÇ ßóÇäó ÈöÇÕúØöáóÇÍö ÇáäøóÇÓö Úóáóíúåö¡ æóßóæúäõ ÇáúÃóæúáóÇÏö ãöäú ÇáúÃõãøóåóÇÊö áóíúÓóÊú ãöäú Úöáóáö ÇáúãóÕóÇáöÍö Ýöí ÔóíúÁò¡ æóÃóäúÊó ÅÐóÇ ÇÓúÊóÎúÑóÌúÊó ÚöáøóÉó ÇáäøõÕõæÕö ÝóÅöäøóãóÇ ÊóÓúÊóÎúÑöÌõåóÇ áöÊóÌúÚóáóåóÇ ÚöáøóÉð áöáúÍõßúãö ÇáúãóäúÕõæÕö Úóáóíúåö¡ æóáóæú ßóÇäóÊú ÚöáøóÉõ ÇáúÃóÍúßóÇãö ÚöáøóÉó ÇáúãóÕúáóÍóÉö¡ áóæóÌóÈó Ãóäú íóßõæäó ÇáúÃóßúáõ Ýöí ÇáúÈõÑøö ÈöÇáúÈõÑøö¡ áóãøóÇ ßóÇäó ÚöäúÏóßó ÚöáøóÉð áöÊóÍúÑöíãö ÇáÊøóÝóÇÖõáö¡ Ãóäú íóßõæäó ÇáÊøóÍúÑöíãõ ÃóÈóÏöíøðÇ ãóæúÌõæÏðÇ¡ æóÃóäú áóÇ íóÕöÍøó ÅÈóÇÍóÉõ ÇáÊøóÝóÇÖõáö ÝöíåöãóÇ ãóÚó æõÌõæÏöåöãóǺ áöÃóäøó Úöáóáó ÇáúãóÕóÇáöÍö ÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò æõÌõæÏõåóÇ ÚóÇÑöíøóÉð ãöäú ÃóÍúßóÇãöåóÇ. æóÞóÏú ÚóáöãúäóÇ æõÌõæÏó ßóæúäöåö ãóÃúßõæáðÇ ãóÚó ÅÈóÇÍóÉö ÇáÊøóÝóÇÖõáö ÞóÈúáó ÇáÊøóÍúÑöíãö¡ ÝóÏóáøó Úóáóì Ãóäøó Úöáóáó ÇáúÃóÍúßóÇãö áóíúÓó ãöäú Úöáóáö ÇáúãóÕóÇáöÍö Ýöí ÔóíúÁò¡ æóÃóäøó Úöáóáó ÇáúÃóÍúßóÇãö ÓóÈöíáõåóÇ Ãóäú Êóßõæäó ÃóæúÕóÇÝðÇ áöáúÃõÕõæáö ÇáúãõÞúÊóÖóÈö ãöäúåóÇ ÇáúÚöáóáõ.
æóÚöáóáõ ÇáúãóÕóÇáöÍö ÅäøóãóÇ åöíó ãóÚóÇäò Ýöí ÇáúãõÊóÚóÈøóÏöíäó áóÇ Ýöí ÇáúÃõÕõæáö ÇáúãõÊóÚóÈøóÏö ÈöåóÇ¡ æóÊöáúßó ÇáúãóÚóÇäöí áóÇ äóÚúáóãõåóÇ ÅáøóÇ ãöäú ØóÑöíÞö ÇáÊøóæúÞöíÝö¡ æóÅöäú ßõäøóÇ ÞóÏú ÚóáöãúäóÇ Ýöí ÇáúÌõãúáóÉö: Ãóäøó ÇáúãóÕúáóÍóÉó Ýöí ÇáúÍõßúãö ÇáøóÐöí ÊóÚóÈøóÏóäóÇ Èöåö.

(4/141)

ÝóÅöäú ÞóÇáó: Þóæúáõßõãú: Åäøóåõ áóÇ ÝóÇÆöÏóÉó Ýöí ÇÓúÊöÎúÑóÇÌö ÚöáøóÉò áóÇ ÊóÚúÏõæ ÇáäøóÕøó ÛóáóØñº áöÃóäøó ÝóÇÆöÏóÊóåõ Ãóäøóåõ äóÚúáóãõ (Ãóäøó) Çááøóåó ÊóÚóÇáóì ÍóÑøóãóåõ áöåóÐöåö ÇáúÚöáøóÉö¡ ÝóÞóÏú ÇÓúÊóÝóÏúäóÇ ãóÚúäðì áóæú áóãú Êóßõäú åóÐöåö ÇáúÚöáøóÉõ áóãú äóÓúÊóÝöÏúåõ. æóäóÓúÊóÍöÞøõ ÈöÇáÊøóæóÕøõáö Åáóì åóÐóÇ ÇáúÚöáúãö ËóæóÇÈðÇ¡ Ýóíóßõæäõ Ðóáößó ÝóÇÆöÏóÊóäóÇ Ýöíåö.
Þöíáó áóåõ: ÃóÊóÚúäöí ÈöÞóæúáöß: Åäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì ÍóÑøóãóåõ áöåóÐöåö ÇáúÚöáøóÉö¡ æóÅöäøó åóÐöåö ÇáúÚöáøóÉó ßóÇäóÊú ãõæÌöÈóÉð áöáÊøóÍúÑöíãö áóÇ ãóÍóÇáóÉó¡ Ãóæú ÚóäóíúÊó Ãóäøó ÇáúãóÚúäóì (ÞóÏú) ßóÇäó íóÌõæÒõ æõÌõæÏõåõ ÛóíúÑó ãõæÌöÈò áöáúÍõßúãö¡ ÅáøóÇ Ãóäøó Çááøóåó ÊóÚóÇáóì ÌóÚóáóåõ ÚöáøóÉð áöáúÍõßúãö ÇáúãóÐúßõæÑö äóÕøðÇ.
ÝóÅöäú ÞóÇáó: áóãú íóßõäú ÇáúãóÚúäóì ãõæÌöÈðÇ áöáÊøóÍúÑöíãö ãöäú ØóÑöíÞö ÇáúÍößúãóÉö¡ æóÞóÏú ßóÇäó ÌóÇÆöÒðÇ Ãóäú áóÇ íõÍóÑøöãóåõ Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ãóÚó æõÌõæÏö ÇáúãóÚúäóì.
Þöíáó áóåõ: ÝóÞóÏú ÃóÌóÒúÊó Úóáóì Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÝöÚúáó ÇáúÚóÈóËöº áöÃóäøó ÇáúãóÚúäóì ÅÐóÇ áóãú íóÞúÊóÖö ÇáÊøóÍúÑöíãó¡ æóáóãú íõæÌöÈúåõ ãöäú ØóÑöíÞö ÇáúÍößúãóÉö¡ ÝóÛóíúÑõ ÌóÇÆöÒò Ãóäú íóÞõæáó Çááøóåõ ÚóÒøó æóÌóáøó: Åäøöí ÍóÑøóãúÊå áöÃóÌúáö ÇáúãóÚúäóì¡ ßóãóÇ áóÇ íóÌõæÒõ¡ Ãóäú íóÞõæáó: ÍóÑøóãúÊå áöÃóÌúáö Ãóäøöí ÎóáóÞúÊõ ÇáÓøóãóæóÇÊö æóÇáúÃóÑúÖó¡ (ÅÐú áóÇ ÊóÚóáøõÞó áöÐóáößó ÈöÇáúÍõßúãö) ÝóÅöäú ÞóÇáó: íóáúÒóãõß ãöËúáõåõ Ýöí ÇáúÚöáøóÉö ÇáúãõÊóÚóÏøöíóÉö Åáóì ÝõÑõæÚöåóÇ ãöäú ÛóíúÑö ÇáúãóäúÕõæÕöº áöÃóäøóåóÇ ÚöäúÏóß ÛóíúÑõ ãõæÌöÈóÉò áöÊöáúßó ÇáúÃóÍúßóÇãö¡ æóÞóÏú ÌóÚóáúÊåóÇ ÚöáóáðÇ áóåóÇ.
Þöíáó áóåõ: áóíúÓóÊú Êöáúßó ÚöáóáðÇ Úóáóì ÇáúÍóÞöíÞóÉö ÚöäúÏóäóÇ¡ æóáóÇ äõÚóáøöÞõ æõÌõæÈó ÇáúÍóÞøö ÈöåóÇ¡ æóÅöäøóãóÇ åöíó ÚóáóÇãóÇÊñ ßóÇáúÃóÓúãóÇÁö¡ Úóáóì ÇáäøóÍúæö ÇáøóÐöí ÈóíøóäøóÇ¡ æóÃóäúÊó Íöíäó ÚóáøóáúÊ ÇáäøóÕøó¡ ÝóÅöäøóãóÇ ÑõãúÊó ÅËúÈóÇÊó Úöáóáöåö ÃóäøóåóÇ ãõæÌöÈóÉñ áöáúÍõßúãö ÇáúãóäúÕõæÕö áóÇ Úóáóì ãóÚúäóì ÃóäøóåóÇ ÚóáóÇãóÉñº áöÃóäøó ãóÇ ÞóÏú Úõáöãó ËõÈõæÊõåõ ÈöÇáäøóÕøö áóÇ íóÍúÊóÇÌõ Åáóì ÚöáøóÉò Êóßõæäõ ÚóáóÇãóÉð áöÍõßúãöåö.
ÝóÅöäú ÞóÇáó: áóÇ ÈõÏøó Ãóäú íóßõæäó ãóÇ ÍóÑøóãó Çááøóåõ ÊóÚóÇáóì ÇáÔøóíúÁó ãöäú ÃóÌúáöåö íõæÌöÈõ ÇáÊøóÍúÑöíãó ãöäú ØóÑöíÞö ÇáúÍõßúãö.

(4/142)

ÞõáúäóÇ áóåõ: ÝóåóÐöåö Úöáóáõ ÇáúãóÕóÇáöÍö ÇáøóÊöí ÐóßóÑúäóÇ ÃóäøóåóÇ ÅäøóãóÇ Êóßõæäõ ãóÚóÇäöíó (Ýöí) ÇáúãõÊóÚóÈøóÏöíäó. ãöäú ÃóÌúáöåóÇ¡ æóÌóÈó Ãóäú íóÊóÚóÈøóÏõæÇ ÈöåóÐöåö ÇáúÃóÍúßóÇãöº ÅÐú ßóÇäõæÇ ÈöåóÇ íóÕúáõÍõæäó¡ æóáóæú áóãú íóÝúÚóáúåóÇ áóÝóÓóÏõæÇ ÚöäúÏóåõ¡ æóáóÇ Êóßõæäõ Êöáúßó ÃóãóÇÑóÇÊò áöáúÃóÍúßóÇãö.
ÝóÞóæúáõß: Åäøó ÝóÇÆöÏóÉó ÇáúÚöáóáö ÇáøóÊöí áóÇ ÊóÊóÚóÏøóì Ãóäøöí ÃóÚúáóãõ Çááøóåó áöãó ÍóÑøóãóåóÇ¡ ßóáóÇãñ ÓóÇÞöØñ áóÇ ãóÚúäóì áóåõ.
ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò: æóÅöäøóãóÇ ÇÍúÊóÌúäóÇ Åáóì ÇáúßóáóÇãö Ýöí åóÐóÇ ÇáúãóÚúäóìº áöÃóäøó ßóËöíÑðÇ ãöäú ÇáúãõÎóÇáöÝöíäó áóÇ íóÚúÑöÝõæäó ãóÚóÇäöíó Úöáóáö ÇáÔøóÑúÚöíøóÇÊö æóÇáúÚóÞúáöíøóÇÊö¡ æóÅöäøóãóÇ íõÞóáøöÏõæäó ÝöíåóÇ ÞóæúãðÇ ÌõåøóÇáðÇ ãöËúáóåõãú. Ëõãøó íõÚóÇÑöÖõæäó Úóáóì Úöáóáò ÌóÇÑöíóÉò Ýöí ÝõÑõæÚò ãõÎúÊóáóÝò ÝöíåóÇ ÈöÚöáóáò íóÓúÊóÎúÑöÌõæäóåóÇ ãöäú Ðóáößó ÇáúÃóÕúáö ÛóíúÑö ãõÊóÚóÏøöíóÉò Åáóì ÝóÑúÚò¡ æóåöíó ãóÚó Ðóáößó ãõæÌöÈóÉñ áöãöËúáö ÇáúÍõßúãö ÇáøóÐöí ÊóäóÇÒóÚõæåõ Ýöí ÇáúÝõÑõæÚö¡ æóíóÙõäøõæäó Ãóäøó ãöËúáóåõ íóßõæäõ ãõÚóÇÑöÖðÇ áöÊöáúßó ÇáúÚöáóáö ÇáÕøóÍöíÍóÉö¡ ÇáúãõÊóÚóÏøöíóÉö Åáóì ãóæóÇÖöÚö ÇáúÎöáóÇÝö¡ ÝóíóäúÊóÙöãõæäó Èöåö ÇáúÎóØóÃó ãöäú æóÌúåóíúäö:
ÃóÍóÏõåõãóÇ: ÇÚúÊöáóÇáõåõãú ÈöÚóáøóÉò áóÇ ÊóÚúÏõæ ãóæúÖöÚó ÇáäøóÕøö¡ Ãóæú ÇáöÇÊøöÝóÇÞö.
æóÇáËøóÇäöí: Ãóäøó ãóÇ ÐóßóÑõæåõ áóæú ÕóÍøó ÚöáøóÉð áóãóÇ ÚóÇÑóÖó ÇÚúÊöáóÇáó ÇáúÎóÕúãö áöÃóäøóåõãóÇ (ÍöíäóÆöÐò) íõæÌöÈóÇäö ÍõßúãðÇ æóÇÍöÏðÇ¡ ÅáøóÇ Ãóäøó ÅÍúÏóÇåõãóÇ ÃóÚóãøõ ãöäú ÇáúÃõÎúÑóì ÝöíãóÇ íõæÌöÈõåõ ãöäúåõ¡ æóÐóáößó äóÍúæõ ÞóæúáöäóÇ: Ýöí ÚöáøóÉö ÊóÍúÑöíãö ÇáúÈóíúÚö Ýöí ÇáÐøóåóÈö ÈöÇáÐøóåóÈö¡ æóÇáúÝöÖøóÉö ÈöÇáúÝöÖøóÉö¡ ÅÐóÇ ÊóÝóÇÖóáóÇ: ÅäøóåõãóÇ æõÌõæÏõ ÒöíóÇÏóÉò Ýöí ÌöäúÓò¡ ÝóíõÚóÇÑöÖõæäó ÚóáóíúåóÇ ÈöÃóäú íóÞõæáõæÇ: ãóÇ ÃóäúßóÑúÊ Ãóäú Êóßõæäó ÇáúÚöáøóÉõ Ýöí ÇáÐøóåóÈö æóÇáúÝöÖøóÉö¡ ÃóäøóåõãóÇ ÃóËúãóÇäõ ÇáúÃóÔúíóÇÁö¡ æóßóæúäõåõãóÇ ÃóËúãóÇäó ÇáúÃóÔúíóÇÁö áóÇ ÊóÊóÚóÏøóì Åáóì ÝóÑúÚò¡ æóÅöÐóÇ ÚóáøóáúäóÇ æõÌõæÈó Öóãøö ÇáúÃóæúáóÇÏö Åáóì ÇáúÃõãøóåóÇÊöº áöÃóäøóåóÇ ÒöíóÇÏóÉõ ãóÇáò Ýöí ÇáúÍóæúáö Úóáóì äöÕóÇÈò. ÞóÇáõæÇ: ÇáúÚöáøóÉõ Ýöí ÇáúÃóæúáóÇÏö ÃóäøóåóÇ ãöäú ÇáúÃõãøóåóÇÊö¡ ÝóíóÌúÚóáõæäó ãóÇ ÐóßóÑõæÇ ãöäú ÇáúãóÚúäóì ÚöáøóÉð áöáúÍõßúãö. æóíóÑõæãõæäó Èöåö ãõÚóÇÑóÖóÊóäóÇ Ýöí ÇÚúÊöáóÇáöäóÇ.

(4/143)

ÈöãóÇ æóÕóÝúäóÇ¡ æóåóÐóÇ ÎóØóÃñ æóÌóåúáñ ãõÝúÑöØñ.
¡ æóÅöÐóÇ ÞõáúäóÇ: Åäøó åóÐöåö ÇáúÚöáøóÉó áóÇ ÝóÇÆöÏóÉó ÝöíåóǺ áöÃóäøó ÇáúÚöáóáó ÊõÞúÊóÖóÈõ áöÅöíÌóÇÈö ÇáúÃóÍúßóÇãö æóåóÐóÇ Íõßúãñ ãóÚúáõæáñ ÈöÇáäøóÕøö.
ÞóÇáõæÇ: ÝóÇÆöÏóÊõåõ Ãóäøó Çááøóåó ÚóÒøó æóÌóáøó ÃóÑóÇÏó Ãóäú íõÚúáöãóäóÇ áöãó ÍóÑøóãóåõ¡ ÝóíóÚúÏöáõæäó Úóäú ÈóÚúÖö ÇáúßóáóÇãö Ýöí ÇáúãóÓúÃóáóÉö Åáóì ÛóíúÑöåóǺ áöÃóäøó ÚöáúãóäóÇ ÈöÐóáößó áóíúÓó åõæó ÇáúÍõßúãó ÇáøóÐöí ÊóäóÇÒóÚúäóÇåõ¡ æóÅöäøóãóÇ äóÍúÊóÇÌõ Ãóäú íõÚóÇÑöÖóäóÇ ÈöÚöáøóÉò ÊõæÌöÈõ ÇáúÍõßúãó ÝöíãóÇ ÇÎúÊóáóÝúäóÇ Ýöíåö ÈöÖöÏøö ãõæÌóÈö ÚöáøóÊöäóÇ¡ æóÅöáøóÇ ßóÇäóÊú ãõÚóÇÑóÖóÉð ÓóÇÞöØóÉð.
æóáóÇ ÝóÑúÞó Èóíúäó ãóäú ÌóÚóáó ÚöáøóÉó ÇáúãóÓúÃóáóÉö æóÕúÝðÇ ãöäú ÃóæúÕóÇÝöåóÇ (áóÇ íóÚúÏõæåóÇ¡ æóÈóíúäó ãóäú ÌóÚóáó ÚöáøóÊóåóÇ ÌóãöíÚó ÃóæúÕóÇÝöåóÇ ÝóáóãøóÇ ÇãúÊóäóÚó Ãóäú Êóßõæäó ÚöáøóÊõåóÇ ÌóãöíÚó ÃóæúÕóÇÝöåóÇ) º áöÃóäøóåóÇ (áóÇ) ÊóÚúÏõæåóÇ¡ ÇãúÊóäóÚó Ãóäú íóßõæäó ÈóÚúÖõ ÃóæúÕóÇÝöåóÇ ÚöáøóÉð (áóåóÇ) ¡ ãöãøóÇ áóÇ íóÚúÏõæåóÇ.

æóÃóãøóÇ æóÌúåõ ÇÓúÊöÎúÑóÇÌö ÇáúÚöáóáö ÇáÔøóÑúÚöíøóÉö æóÇáúÞöíóÇÓö ÈöåóÇ¡ ÝóÅöäøó ÇáúÝõÞóåóÇÁó ãõÎúÊóáöÝõæäó Ýöíåö.
Ýóãöäúåõãú ãóäú íóÚúÊóÈöÑõ ÊóÔóÇÈõåó ÇáúÃóÕúáö æóÇáúÝóÑúÚö Ýöí ÕõæÑóÊöåöãóÇ æóÐóæóÇÊóíúåöãóÇ Ïõæäó ÛóíúÑöåöãóÇ¡ ãóÇ ÏóÇãó íóÌöÏõ áóåõ ÔóÈóåðÇ ãöäú åóÐóÇ ÇáúæóÌúåö.
æóãöäúåõãú ãóäú íóÚúÊóÈöÑõ ÇÔúÊöÈóÇåóåõãóÇ ãöäú ÌöåóÉö ÇáúÃóÍúßóÇãö.
ÝóÇáúæóÌúåõ ÇáúÃóæøóáõ: ßóäóÍúæö Þóæúáö ÇáúÃóÕóãøö: Ýöí Ãóäøó ÊóÑúßó ÇáúÞóÚúÏóÉö Ýöí ÂÎöÑö ÇáÕøóáóÇÉö áóÇ íõÝúÓöÏõåóÇ (áöÇÊøöÝóÇÞö ÇáúÌóãöíÚö Úóáóì Ãóäøó ÊóÑúßó ÇáúÞóÚúÏóÉö ÇáúÃõæáóì áóÇ íõÝúÓöÏõåóÇ) .

(4/144)

ÞóÇáó: æóáóÇ ÔóíúÁó ÃóÔúÈóåõ ÈöÇáúÞóÚúÏóÉö ãöäú ÞóÚúÏóÉò ÃõÎúÑóì ÛóíúÑöåóÇ¡ åõãóÇ ãóÝúÚõæáóÊóÇäö Ýöí ÕóáóÇÉò æóÇÍöÏóÉò¡ ÝóæóÌóÈó ÞöíóÇÓõ ÅÍúÏóÇåõãóÇ Úóáóì ÇáúÃõÎúÑóì.
æóßóÞóæúáöåö: Ýöí äóÝúíöåö ÝóÑúÖó ÇáúÞöÑóÇÁóÉö Ýöí ÇáÕøóáóÇÉö áöÇÊøöÝóÇÞö ÇáúÌóãöíÚö Úóáóì äóÝúíö ÅíÌóÇÈö ÓóÇÆöÑö ÇáúÃóÐúßóÇÑö ÇáúãóÝúÚõæáóÉö ãöäú ÇáÕøóáóÇÉö¡ ßóÊóÓúÈöíÍö ÇáÑøõßõæÚö¡ æóÇáÓøõÌõæÏö¡ æóÞöÑóÇÁóÉö ÇáÊøóÔóåøõÏö Ýöí ÇáúÞóÚúÏóÉö ÇáúÃõæáóì¡ æóÐößúÑö ÇáöÇÓúÊöÝúÊóÇÍö¡ æóäóÍúæöåö ÝóæóÌóÈó Ãóäú íóßõæäó ßóÐóáößó Íõßúãõ ÇáúÞöÑóÇÁóÉöº áöÃóäøóåóÇ ÐößúÑñ ãóÝúÚõæáñ Ýöí ÇáÕøóáóÇÉö¡ ÝóÃóÔúÈóåóÊú ÓóÇÆöÑó ÇáúÃóÐúßóÇÑö ÇáøóÊöí ÐóßóÑúäóÇ.
æóßóÞóæúáöåö: Åäøó ÊóßúÈöíÑóÉó ÇáöÇÝúÊöÊóÇÍö (áóíúÓó ÈöÝóÑúÖò¡ áöÇÊøöÝóÇÞöåöãú Úóáóì Ãóäøó) ÓóÇÆöÑó ÇáÊøóßúÈöíÑóÇÊö ÇáúãóÝúÚõæáóÉö ÈóÚúÏóåóÇ Ýöí ÇáÕøóáóÇÉö áóíúÓóÊú ÝóÑúÖðÇ¡ Ýóáóãú íóßõäú ÔóíúÁñ ÃóÔúÈóåõ ÈöÊóßúÈöíÑóÉö ÇáöÇÝúÊöÊóÇÍö ãöäú ÓóÇÆöÑö ÇáÊøóßúÈöíÑóÇÊö ÇáúãóÝúÚõæáóÉö ÝöíåóÇ.
ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò: æóåóÐóÇ ÚöäúÏóäóÇ ÅäøóãóÇ äóÚúÊóÈöÑõåõ ãóÇ æóÌóÏó Ýöí ÇáúÃõÕõæáö ÔóÈóåðÇ áöáúÍóÇÏöËóÉö ãöäú åóÐöåö ÇáúÌöåóÉö.
ÝóÃóãøóÇ ÅÐóÇ áóãú ÊóÌöÏú áöáúÍóÇÏöËóÉö ÔóÈóåðÇ Ýöí ÇáúÃõÕõæáö ãöäú åóÐöåö ÇáúÌöåóÉö¡ ÝóáóÇ ÈõÏøó ãöäú ÇÚúÊöÈóÇÑö ÃóæúÕóÇÝò ÃõÎóÑó ÛóíúÑö ãóÇ ÐóßóÑúäóÇ.
æóÞóÏú ÇÚúÊóÈóÑó ÇáÔøóÇÝöÚöíøõ äóÍúæó Ðóáößó¡ ÝóÞóÇáó Ýöí ÇáúÌöäóÇíóÉö Úóáóì ÇáúÚóÈúÏö ÝöíãóÇ Ïõæäó ÇáäøóÝúÓö: Åäøóåõ íõÚúÊóÈóÑõ ÈöåóÇ ÇáúÌöäóÇíóÉõ Úóáóì ÇáúÍõÑøö¡ ÝóãóÇ æóÌóÈó Ýöí ÇáúÍõÑøö ãöäú ÏöíóÊöåö æóÌóÈó Ýöí ÇáúÚóÈúÏö ãöäú ÞöíãóÊöåö.
ÞóÇáó: æóåõæó íõÔúÈöåõ ÇáúÍõÑøó ãöäú ÌöåóÉö Ãóäøóåõ íóáúÒóãõåõ ÇáúÚöÈóÇÏóÉõ¡ æóÝöí ÞóÊúáöåö ÇáúßóÝøóÇÑóÉõ¡ æóíóÌöÈõ ÇáúÞöÕóÇÕõ ÝöíãóÇ Èóíúäó ÇáúÚóÈöíÏö.
æóíõÔúÈöåõ ÇáúÈóåöíãóÉó ãöäú ÌöåóÉö Ãóäøóåõ ÓöáúÚóÉñ íõÈóÇÚõ æóíõÔúÊóÑóì¡ æóÃóäøó Úóáóì ãõÊúáöÝöåö ÇáúÞöíãóÉó. ÝóÇÚúÊóÈóÑó Ýöí åóÐóÇ ÇáúãóæúÖöÚö ÇáÔøóÈóåó ãöäú åóÐöåö ÇáúæõÌõæåö¡ æóåóÐóÇ ÇáúÞóæúáõ íõÖóÇÑöÚõ Þóæúáó ÇáúÃóÕóãøö ãöäú æóÌúåò¡ æóíõÎóÇáöÝõåõ ãöäú æóÌúåò ÂÎóÑó.

(4/145)

ÝóãõæóÇÝóÞóÊõåõ ÇáúÃóÕóãøó ãöäú ÌöåóÉö Ãóäøóåõ ÇÚúÊóÈóÑó ÙóÇåöÑó ÇáÔøóÈóåö¡ æóÚóÏøóÏó æõÌõæåóåõ Úóáóì ãóÇ ÍóßóíúäóÇåõ¡ ßóãóÇ ÐóßóÑó ÇáúÃóÕóãøõ ÙóÇåöÑó ÇáÔøóÈóåö ãöäú ÇáúæõÌõæåö ÇáøóÊöí ÐóßóÑóåóÇ.
æóíõÎóÇáöÝõ Þóæúáó ÇáúÃóÕóãøö ãöäú ÌöåóÉö Ãóäøó ÇáúÃóÕóãøó ÇÚúÊóÈóÑó ÇáÔøóÈóåó ãöäú ÌöåóÉö ÃóÚúíóÇäö ÇáúãóÓóÇÆöáö¡ æóÐóæóÇÊöåóÇ¡ æóÕõæóÑöåóÇ¡ æóÌóãóÚó Èóíúäó Íõßúãö ÇáúÝóÑúÚö æóÇáúÃóÕúáö ãöäú åóÐöåö ÇáúÌöåóÇÊö.
æóÇáÔøóÇÝöÚöíøõ ÇÚúÊóÈóÑó ÇáÔøóÈóåó ãöäú ÌöåóÉö ÇáúÃóÍúßóÇãöº áöÃóäøóåõ ÚóÏøó ÃóÍúßóÇãó ÇáúÍõÑøö æóÃóÍúßóÇãó ÇáúÈóåöíãóÉö¡ ÝóÌóÚóáó ÇáúÚóÈúÏó ãõÔúÈöåðÇ áöáúÍõÑøö ãöäú Êöáúßó ÇáúæõÌõæåö¡ æóãõÔúÈöåðÇ áöáúÈóåöíãóÉö ãöäú æõÌõæåò ÃõÎóÑó Ýöí ÇáúÃóÍúßóÇãö¡ áóÇ Ýöí ÇáúÃóÚúíóÇäö æóÇáÕøõæóÑö.
ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò: æóãöäú ÇáúÝõÞóåóÇÁö ãóäú íóÚúÊóÈöÑõ ßóËúÑóÉó ÇáÔøóÈóåö Ýöí ÇáúÃóÍúßóÇãö. ÝóãóÇ ÃóÔúÈóåó ÇáúÍóÇÏöËóÉó ãöäú æóÌúåóíúäö Ýöí ÃóÍúßóÇãöåóÇ¡ Ãóæúáóì ãöãøóÇ ÃóÔúÈóåóåóÇ ãöäú æóÌúåò æóÇÍöÏò. æóßóÐóáößó ßõáøóãóÇ ßóËõÑóÊú ÌöåóÇÊõ ÇáÔøóÈóåö ßóÇäó ÇáúÍõßúãõ áöáúßóËúÑóÉö ÚöäúÏóåõãú. äóÍúæõ Þóæúáö ãóäú íóÎõÕøõ ÅíÌóÇÈó ßóÝøóÇÑóÉö ÇáúÅöÝúØóÇÑö Ýöí ÑóãóÖóÇäó ÈöÇáúÌöãóÇÚö Ïõæäó ÇáúÃóßúáöº áöÃóäøó ÇáúÌöãóÇÚó - ÒóÚóãó - íóÝúÓõÏõ Èöåö ÇáúÍóÌøõ¡ æóíóÌöÈõ Èöåö ÇáúåóÏúíõ¡ æóíõæÌöÈõ ÇáúÍóÏøó ÅÐóÇ ÕóÇÏóÝó ÛóíúÑó ãöáúßò æóáóÇ ÔöÈúåò¡ æóíõæÌöÈõ ÇáúÛõÓúáó.
ÝóáóãøóÇ ßóÇäóÊú ÇáúÃóÍúßóÇãõ ÇáúãõÚóáøóÞóÉõ ÈöÇáúÌöãóÇÚö ÃóßúËóÑó ãöäúåóÇ ÈöÇáúÃóßúáö Ýöí åóÐöåö ÇáúæõÌõæåöº ÅÐú ßóÇäó ÇáúÃóßúáõ ÅäøóãóÇ íõÄóËøöÑõ Ýöí ÅÝúÓóÇÏö ÇáÕøóæúãö ÝóÍóÓúÈõ¡ æóÌóÈó Ãóäú íóßõæäó ÇÚúÊöÈóÇÑõ ÇáúÌöãóÇÚö Ïõæäó ÛóíúÑöåö Ýöí ÅíÌóÇÈö ÇáúßóÝøóÇÑóÉö Èöåö¡ Ãóæúáóì.
æóíõÍúßóì Úóäú ÈöÔúÑö Èúäö ÛöíóÇËò Ãóäøóåõ ßóÇäó íóÞõæáõ: áóÇ ÞöíóÇÓó áöÞóÇÆöÓò ÅáøóÇ Úóáóì ÃóÕúáò ãóÚúáõæãò ÃóÌúãóÚóÊú ÇáúÃõãøóÉõ Úóáóíúåö.

(4/146)

ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò: ßóÃóäøóåõ ÅäøóãóÇ ÇÚúÊóÈóÑó ÅÌúãóÇÚó ÇáúÞóÇÆöÓöíäó Úóáóì ßóæúäö ÇáúÃóÕúáö ãóÚúáõæáðÇ¡ æóãóÊóì áóÇ íõÌúãöÚõæÇ Úóáóì Ãóäøóåõ ãóÚúáõæáñ áóãú íóÞöÓú Úóáóíúåö¡ æóáóãú íóÚúÊóÏøó ÈöäõÝóÇÊö ÇáúÞöíóÇÓö Ýöí åóÐóÇ ÇáúÅöÌúãóÇÚö.
æóÞóÇáó Ìõáøõ ãóäú íõÚúÊóãóÏõ Úóáóíúåö ãöäú ÇáúÝõÞóåóÇÁö ÇáäøóÙøóÇÑöíäó: ÅäøóãóÇ ÇáöÇÚúÊöÈóÇÑõ Ýöí áóÍóÇÞö ÇáúÍóÇÏöËóÉö ÈöÃõÕõæáöåóÇ ÈöÊóÔóÇÈõåöåóÇ Ýöí ÇáúãóÚúäóì ÇáøóÐöí åõæó Úóáóãõ ÇáúÍõßúãö æóÃóãóÇÑóÊõåõ¡ íóÌöÈõ Úóáóì ÇáäøóÇÙöÑö ØóáóÈõåõ æóÊóÊóÈøõÚõåõ ÈöÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö Úóáóíúåö¡ ÝóÅöÐóÇ ËóÈóÊó ÇáúãóÚúäóì ÈöÇáÏøóáóÇáóÉö Úóáóíúåö¡ æóÌóÈó ÅÌúÑóÇÄõåõ Ýöí ÝõÑõæÚöåö¡ æóÇáúÍõßúãõ áóåóÇ ÈöÍõßúãöåö¡ ÓóæóÇÁñ ßóÇäó Ðóáößó ÇáúãóÚúäóì ÔóÈóåðÇ ãöäú ÌöåóÉö ÇáÕøõæÑóÉö¡ Ãóæú ãöäú ÌöåóÉö ÇáúÍõßúãö¡ Ãóæú ãöäú ÌöåóÉö ÇáöÇÓúãöº ÅÐú ÌóÇÆöÒñ ÚöäúÏóåõãú Ãóäú íõÑóÏøó ÇáúÝóÑúÚõ Åáóì ÇáúÃóÕúáö ÈöÇáöÇÓúãö¡ ÅÐóÇ ÊóÚóáøóÞó ÇáúÍõßúãõ ÈöÇáöÇÓúãö¡ Ýóíóßõæäõ ÇáöÇÓúãõ ÍöíäóÆöÐò Úóáóãó ÇáúÍõßúãö¡ æóÇáúæõÕõæáõ Åáóì ãóÚúÑöÝóÉö ÇáúãóÚúäóì ÇáøóÐöí åõæó Úóáóãõ ÇáúÍõßúãö æóÃóãóÇÑóÊõåõ¡ (æóäõÓóãøöíåö ÚöáøóÉð) ãöäú æóÌúåóíúäö:
ÃóÍóÏõåõãóÇ: ÈöÇáÊøóæóÞøõÝö Úóáóíúåö.
æóÇáúÂÎóÑõ: ÈöÇáäøóÙóÑö æóÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö.
æóåóÐóÇ ÇáúÞóæúáõ åõæó ÇáÕøóÍöíÍõ ÚöäúÏóäóÇ¡ æóåõæó ØóÑöíÞóÉõ ÃóÈöí ÇáúÍóÓóäö ÇáøóÊöí ßóÇäó íóÓúáõßõåóÇ¡ æóíóÚúÊóÈöÑõåóÇ Ýöí ÇáúãóÓóÇÆöáö ÇáúÞöíóÇÓöíøóÉö¡ æóåöíó ÚöäúÏöí ãóÐúåóÈõ ÃóÕúÍóÇÈöäóÇ¡ ÝöíãóÇ íóÏõáøõ Úóáóíúåö ãóÓóÇÆöáõåõãú.

(4/147)

[ÈóÇÈñ Ýöí ÐößúÑö ÇáúæõÌõæåö ÇáøóÊöí íõÓúÊóÏóáøõ Èöåö Úóáóì ßóæúäö ÇáúÃóÕúáö Ýöí ÇáúÞöíóÇÓ ãóÚúáõæáðÇ]
ÈóÇÈñ Ýöí ÐößúÑö ÇáúæõÌõæåö ÇáøóÊöí íõÓúÊóÏóáøõ Èöåö Úóáóì ßóæúäö ÇáúÃóÕúáö ãóÚúáõæáðÇ
ÞóÇáó ÃóÈõæ ÈóßúÑò: ÞóÏú íõÚúáóãõ ÇáúÃóÕúáõ ãóÚúáõæáðÇ ÈöÇÊøöÝóÇÞö ÇáúÞóÇÆöÓöíäó Úóáóì Ãóäøóåõ ãóÚúáõæáñº áöÃóäøóåõ ÍöíäóÆöÐò íóßõæäõ ÇáúÞóæúáõ Ýöíåö ãöäú ÃóÍóÏö æóÌúåóíúäö: ÅãøóÇ Þóæúáõ äõÝóÇÉö ÇáúÞöíóÇÓö¡ Ýöí äóÝúíö ÇáúÚöáøóÉö¡ Ãóæú Þóæúáõ ãõËúÈöÊöíåö Ýöí ÅËúÈóÇÊöåóÇ¡ ÝóáóãøóÇ ÕóÍøó ÚöäúÏóäóÇ æõÌõæÈõ ÇáúÞóæúáö ÈöÇáúÞöíóÇÓö æóÕöÍøóÊöåö¡ æóÈõØúáóÇäö Þóæúáö äõÝóÇÊöåö¡ Ëõãøó ÃóÌúãóÚó ãõËúÈöÊõæåõ Úóáóì ßóæúäö ÇáúÃóÕúáö ãóÚúáõæáðÇ¡ ÕóÇÑó ÅÌúãóÇÚõåõãú Úóáóì Ðóáößó ãõæÌöÈðÇ áöÕöÍøóÊöåö¡ æóÞóÏú íóËúÈõÊõ ÇáúÃóÕúáõ ãóÚúáõæáðÇ ÈöÇáÊøóæóÞøõÝö Úóáóì ÇáúÚöáøóÉö¡ æóÈöÝóÍúæóì ÇáäøóÕøö æóÈöÇáöÇÓúÊöÏúáóÇáö Úóáóíúåö.
ÝóÃóãøóÇ ãóÇ ËóÈóÊó ãóÚúáõæáðÇ ÈöÇÊøöÝóÇÞö ÇáúÞóÇÆöÓöíäó¡ Ýóåõæó ÎóÈóÑõ ÊóÍúÑöíãö ÇáÊøóÝóÇÖõáö Ýöí ÇáúÃóÕúäóÇÝö ÇáÓøöÊøóÉö¡ æóãóÇ ËóÈóÊó ãóÚúáõæáðÇ ÈöÇáÊøóæúÞöíÝö ßóÞóæúáöåö ÊóÚóÇáóì: {ßóíú áóÇ íóßõæäó ÏõæáóÉð Èóíúäó ÇáúÃóÛúäöíóÇÁö ãöäúßõãú} [ÇáÍÔÑ: 7] æóÞóæúáö ÇáäøóÈöíøö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «Åäøóåõ Ïóãõ ÚöÑúÞò» «æóÞóæúáöåö - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó - áöÈóÑöíÑóÉó: ãóáóßúÊö ÈõÖúÚóßö ÝóÇÎúÊóÇÑöí» æóãóÇ ÌóÑóì ãóÌúÑóì Ðóáößó.
æóãóÇ íõÚúáóãõ ÈöÝóÍúæóì ÇáäøóÕøö Þóæúáõåõ - Õóáøóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó -: «ÝóÅöÐóÇ ÇÎúÊóáóÝó ÇáäøóæúÚóÇäö ÝóÈöíÚõæÇ ßóíúÝó ÔöÆúÊõãú íóÏðÇ ÈöíóÏò» Ïóáøó Úóáóì Ãóäøó åõäóÇßó ãóÚúäðì Èöåö ÊóÚóáøóÞó Íõßúãõ ÇáÊøóÍúÑöíãö¡ æóÈöÒóæóÇáöåö ÒóÇáó.
æóßóÞóæúáöåö Ýöí ÇáÓøóãúäö ÇáøóÐöí ãóÇÊóÊú Ýöíåö ÇáúÝóÃúÑóÉõ: «Åäú ßóÇäó ãóÇÆöÚðÇ ÝóÃóÑöíÞõæåõ¡ æóÅöäú ßóÇäó ÌóÇãöÏðÇ ÝóÃóáúÞõæåóÇ æóãóÇ ÍóæúáóåóÇ» ÏóáøóäóÇ ÝóÍúæóì ÎöØóÇÈöåö Úóáóì Ãóäøó åõäóÇßó ãóÚúäðì Èöåö ÊóÚóáøóÞó Íõßúãõ ÇáäøóÌóÓö.

(4/151)

æóãöäúåóÇ ãóÇ íõÓúÊóÏóáøõ Úóáóì ßóæúäöåö ãóÚúáõæáðÇ¡ ÈöÏóáóÇÆöáö ÇáúÃõÕõæáö¡ äóÍúæõ ÇäúÊöÞóÇÖö ÇáØøóåóÇÑóÉö ÈöÎõÑõæÌö ÇáúÈóæúáö¡ æóÇãúÊöäóÇÚöåö ÈöÎõÑõæÌö ÇáúÚóÑóÞö¡ æóÇáÏøóãúÚö (æóÇáúÈõÒóÇÞö) ¡ æóäóÍúæöåóÇ. ÝóíóÏõáøõäóÇ Ðóáößó Úóáóì ÇäúÊöÞóÇÖöåóÇ ÈöÎõÑõæÌö ÇáúÈóæúáö ãõÚóáøóáò¡ íóÌöÈõ ÇÚúÊöÈóÇÑõåõ áöÊóÚóáøõÞö ÇáúÍõßúãö Èöåö Ïõæäó ÛóíúÑöåö ãöäú ÇáúÃóÔúíóÇÁö ÇáØøóÇåöÑóÉö Ýöí äóÞúÖö ÇáØøóåóÇÑóÉö¡ ÝóíõÍúÊóÇÌõ ÍöíäóÆöÐò Åáóì ÇÚúÊöÈóÇÑö ÊóÕúÍöíÍö ÇáúãóÚúäóì.

(4/152)