|
İSLÂM TARİHİ / MEKKE DEVRİ |
|
İslamiyetin Mekke'de Gizlice Yayılışı |
||
İlk Mü'min ve Müslümanlar
1. Peygamberimiz Hazret-i Muhammed aleyhisselâm, (kendi zamanında) Yüce Allah'a iman ve ibadet edenlerin ilki idi.
Bu vakıa Kur’ân-ı Kerîm'de şöyle açıklanır:
" De ki: 'Ben, Allah'a, ihlas edici olarak ibadet etmemle emrolundum. Bana, Müslümanların evveli olmam emir buyuruldu. '" 514
" De ki: 'Hiç şüphesiz, Rabbim beni dosdoğru bir yola, dimdik ayakta duran bir dine, İbrahim'in hakka yönelik tevhid dinine iletmiştir. Ben, (bu ümmette) Müslüman olanların ilkiyim! '" 515
İlk sıralarda; Kureyş müşriklerinin ulu kişilerinden aşın inkarcı ve itirazcı olmayanları, yanlarından ve meclislerinden geçtikçe, Peygamberimiz aleyhisselâma işaret ederek:
" Abdulmuttalib oğullarının gökten söz eden oğlu bu! " derlerdi. 516
Kureyş müşrikleri, ilk sıralarda, Peygamberimiz aleyhisselâmın Kabe Mescidinde namaz kılmasına da karışmamakta idiler. 517
Peygamberimiz aleyhisselâm gündüzün başlarında Kabe'ye gider, kuşluk namazı kılardı.
Kureyş müşrikleri, bu namazdan da hoşnutsuzluk göstermezlerdi. 518
Bundan sonra, Peygamberimiz aleyhisselâm namaz kılacağı zaman, Hazret-i Ali ile Zeyd b. Harise, oturup Peygamberimiz aleyhisselâmı beklerlerdi. 519
2. Peygamberimiz aleyhisselâmdan sonra, Yüce Allah'a ve O'nun Resûlüne ilk inanan, Müslüman kadın, Peygamberimiz aleyhisselâmın zevcesi Hazret-i Hatice idi.
Hazret-i Hatice; Peygamberimiz aleyhisselâm " Uykuda gördüğüm ve sana anlatmış olduğum şeyi, Yüce Rabbim bana Cebrail aleyhisselâmı göndererek açıkladı" buyurup Yüce Allah tarafından gelenleri ve Cebrail aleyhisselâmdan işittiklerini haber verdiği zaman, " Sana müjdeler olsun! Vallahi, Allah senin hakkında hayırdan başka birşey yapmaz! Sana Allahtan gelen, hak ve gerçektir..." diyerek520 Allah'a, Allah'ın Resûlüne ve ona Allah'tan gelenlere ilk inanan521 ve Peygamberimiz aleyhisselâma peygamberlik geldiği Pazartesi gününün sonuna doğru, herkesten önce namaz kılmak, 522 Yüce Allah'ın selamına nail olmak şerefine eren, 523 Allah tarafından Cennette inciden bir köşkle müjdelenen mutlu Cennet Hatunu idi. 524
Peygamberimiz aleyhisselâm, kavmi tarafından reddolunmak, yalanlanmak hakaretlerine uğratılmak gibi hiç sevmediği kaba ve katı davranışlarla karşılaşarak üzüntü içinde evine döndükçe, Yüce Allah, Resûlünün üzüntüsünü Hazret-i Hatice'nin teselli ve teskin edici sözleriyle hafifletir, sebatını sağlar, vazifesini kolaylaştırırdı. 525
Peygamberimiz aleyhisselâm, hadis-i şeriflerinde:
" Kendi zamanındaki kadınların hayırlısı, İmran'ın kızı Meryem'di. Bu ümmetin kadınlarının hayırlısı da Hatice'dir! " 526
" Cennet halkı kadınlarının üstünü, Huveylid'in kızı Hatice,
Muhammed'in kızı Fatma,
İmran'ın kızı Meryem,
Müzâhım'ın kızı ve Firavunun zevcesi Âsiye'dir! " buyurmuşlardır. 527
3-5. Hazret-i Hatice Müslüman olduğu zaman yanında bulunan kızları:
Hazret-i Rukayye,
Hazret-i Ümmü Külsûm,
Hazret-i Fâtıma da Müslüman olmuş, Peygamberimiz aleyhisselâma İslâmiyet üzerine bey'at etmiştir. 528
Allah hepsinden razı olsun!
6. Hazret-i Ali; Peygamberimiz aleyhisselâmla Hazret-i Hatice'nin namaz kıldıklarını görünce, " Nedir bu?" diye sordu. Peygamberimiz aleyhisselâm:
" Bu; Allah'ın, Kendisi için seçtiği, 529 peygamberlerini onunla göndermiş olduğu530 dinidir!
Ben seni bir ve tek olan Allah'a imana ve O'na ibadete;
Ne yarar, ne de zarar veremeyecek olan Lât ve Uzzâyı inkâra davet ediyorum! " buyurdu.
Hazret-i Ali:
" Ben, bu dini bugüne kadar hiç işitmedim!
Ben, babam Ebu Talib'e söylemedikçe, danışmadıkça bir iş yapamam! " dedi
Peygamberimiz aleyhisselâm; peygamberlik işinin, açıklanmasından önce yayılmasını istemediğinden:
" Ey Ali! Sana söylediğimi yaparsan yap!
Yapmayacak, Müslüman olmayacaksan, sana söylediğim bu işi gizli tut, açığa vurma! " buyurdu.
Hazret-i Ali, o gece bekledi.
Yüce Allah, onun kalbine İslâm sevgisini düşürdü.
Sabahleyin, Peygamberimiz aleyhisselâmın yanına vardı ve: " Yâ Muhammed! Senin dün bana söylediğin şey ne idi?" diye sordu.
Peygamberimiz aleyhisselâm:
" 'Lâ ilahe illallâhu vahdehû lâ şerîkeleh' diyerek, Kendisinden başka ilâh bulunmayan, bir olan, şerîki olmayan Allah'a şehadet getirecek;
Lât ve Uzzâ'yı red ve inkâr edecek,
Allah'a denk tutulan her çeşit putlardan uzak duracaksın! " buyurdu.
Hazret-i Ali Peygamberimiz aleyhisselâmın buyruğunu hemen yerine getirip Müslüman oldu. Allah ondan razı olsun!
Babası Ebu Talib'den korkarak, Müslümanlığını bir müddet gizli tuttu, açığa vurmadı. 531
Hazret-i Ali, Müslüman olduğu zaman, on yaşında idi. 532
Hazret-i Ali derki:
" Resûlullah aleyhisselâm; Pazartesi günü peygamber gönderildi. Ben de, Salı günü Müslüman oldum." 533
" Ben, Resûlullah aleyhisselâmla birlikte namaz kılan ilk adamım ! " 534
" Mekke'de, Peygamber aleyhisselâmla birlikte Mekke'nin bazı taraflarına gitmiştik.
Dağların ve ağaçların arasından geçip giderken, karşısına çıkan hiçbir dağ, hiçbir ağaç yoktu ki, Peygamber aleyhisselâma:
'Esselâmü aleyke yâ Rasûlallah=Selam olsun sana ey Allah'ın Resûlü! ' diyerek selam vermesin! " 535
Namaz vakti gelince, Peygamberimiz aleyhisselâm Mekke vadilerine doğru çıkıp gider; Hazret-i Ali de, babası Ebu Talib'den, bütün amcalarından ve halktan gizli olarak, Peygamberimiz aleyhisselâmla birlikte gider, namazlarını oralarda kılarlar, akşamleyin de dönerlerdi.
Allah'ın dilediği zamana kadar, böyle devam ettiler. 536
Bir gün, Hazret-i Ali'nin annesi Fatma Hatun, kocası Ebu Talib'e:
" Ali'nin, Muhammed'in yanına devam ettiğini görüyorum.
Senin başına, Muhammed tarafından, oğlun hakkında, güç vetiremeyeceğin bir iş gelmesinden korkuyorum! " dedi. Ebu Talib:
" Demek, oğlum bana bunun için mi görünmüyor?" dedi ve hemen Peygamberimiz aleyhisselâmla Hazret-i Ali'nin ardına düştü. Onlara Ebu Dübb vadisinde veya başka bir vadide, 537 Batn-ı Nahle'de, 538 namaz kıldıkları sırada rastladı
Biraz baktıktan sonra, Peygamberimiz aleyhisselâma:
" Ey kardeşimin oğlu! Senin edindiğini gördüğüm bu din ne dindir?" diye sordu. Peygamberimiz aleyhisselâm:
" Ey amca! Bu Allah'ın dinidir! 539
Allah'ın meleklerinin dinidir!
Allah'ın peygamberlerinin dinidir!
Babamız İbrahim'in dinidir ki, Allah beni peygamber olarak bütün kullara bununla gönderdi!
Ey amca! Öğütleyeceğim, doğru yola kılavuzlayacağım kimselerden, buna en çok sen lâyıksın!
Bu yoldaki davetimi kabul etmeye ve bu hususta bana yardımcı olmaya da sen herkesten daha lâyıksın! " buyurdu. 540
Onu tevhide, Allah'ın birliğine inanmaya ve putlara tapmaktan vazgeçmeye davet etti. 541
Ebu Talib:
" Vallahi, yaptığınız veya söylediğiniz şeylerde bir sakınca yoktur. 542
Ey kardeşimin oğlu! Ben atalarımın dininden ve ona bağlı kalmaktan ayrılmaya güç yetiremeyeceğim!
Fakat, sen gönderildiğin şey üzerinde dur!
Vallahi, ben sağ oldukça, yapmak istediğini tamamlayıncaya kadar, sana hoşlanmayacağın birşey erişmeyecektr! " dedi. 543
Hazret-i Ali'ye de, hoşlanmayacağı birşey söylemedi.
" Ey oğulcuğum! Üzerinde bulunduğun bu din nedir?" diye sordu.
Hazret-i Ali:
" Babacığım! Ben, Allah'a, Allah'ın Resûlüne iman ve onun Allah tarafından getirdiklerini de kabul ve tasdik ettim. Ona tâbi oldum ve kendisiyle birlikte namaz kıldım! " dedi.
Ebu Talib:
" O, seni ancak hayır ve iyiliğe davet eder. Sen, onun yolunu tutmakta devam et! 544 Oğulcuğum! Amcanın oğlunun girdiği şeye senin de girmen yaraşır! " dedi.
Ebu Talib'in sözleri, Peygamberimiz aleyhisselâmı sevindirdi.
Ebu Talib, dönüp eve gelince, zevcesi Fâtıma Hatun:
" Oğlun nerede?" diye sordu.
Ebu Talib:
" Ne yapacaksın ona?" dedi.
Fâtıma Hatun:
" Azadlı kadın kölem, Ecyad'da onu Muhammed'le birlikte namaz kılarken gördüğünü bana haber verdi.
Sen oğlunun dinini değiştirmesini uygun görüyor musun?! " diyerek çıkışınca, Ebu Talib ona:
" Sus! Sen onu bu işte kendi haline bırak!
Amcasının oğluna arka ve yardımcı olmak, elbette herkesten çok ona düşer!
Eğer nefsim Abdulmuttalib'in dinini bırakmak hususunda bana boyun eğmiş olsaydı, 545 eğer Kureyş kadınlarının kınamalarından korkmasaydım, 546 ben de muhakkak Muhammed'e tâbi olurdum!
Çünkü, o Halîm'dir, Emîn'dir, Tahindir! " dedi.
Fâtıma Hatun da sustu. 547
Ufeyfü'l-Kindî der ki:
" Ben ticaret adamı idim. Abbas b. Abdulmuttalib de ticaret adamı idi. 548
Abbas, Yemen'e gelir, ıtır satın alıp hac mevsiminde satardı. Kendisi dostumdu.
Cahiliye devrinde Mekke'ye gitmiş, Abbas b. Abdulmuttalib'in evine inmiştim. Aile halkıma, Mekke elbisesi ve ıtırından satın almak istiyordum. 549
Abbas'ın yanında oturuyor, güneş gökte yükseldiği zaman, Kabe'ye bakıp duruyordum.
O sırada, olgunluk çağına ermiş bir genç Kabe'nin yanına vardı, başını göğe kaldırıp baktı. Sonra da, ayakta, Kabe'ye yöneldi.
Sonra, bir çocuk gelip onun (biraz gerisinde) sağına (doğru) durdu.
Çok geçmeden, bir kadın gelerek onların arkalarına durdu.
Sonra, olgun genç eğilip rükûa varınca, çocuk da, kadın da rükû ettiler.
Olgun genç rükûdan başını kaldırıp doğruldu.
Çocuk da, kadın da, rükûdan başlarını kaldırıp doğruldular.
Olgun genç secdeye gitti.
Çocuk da, kadın da secdeye gittiler.
'Ey Abbas! Ben, büyük bir iş, şaşılacak bir hadise görüyorum! ?' dedim.
Abbas:
'Evet! Büyük bir iştir! ' dedi ve bana:
'Bu olgun genç kimdir, biliyor musun?' diye sordu.
'Hayır! Bilmiyorum' dedim.
Abbas:
'Bu, Muhammed b. Abdullah b. Abdulmuttalib'dir, kardeşimin oğludur' dedi ve bana:
'Onun yanındaki şu çocuk kimdir, biliyor musun?' diye sordu.
'Hayır! Bilmiyorum! dedim.
'Ali b. Ebi Talib b. Abdulmuttalib'dir kardeşimin oğludur dedi.
'Şu kadının kim olduğunu biliyor musun?' diye sordu. Ona:
'Hayır! Bilmiyorum! ' dedim.
'O da, Hatice bint Huveylid'dir ve şu kardeşimin oğlunun zevcesidir.
Kardeşimin oğlu, bize, senin şu gördüğün ve onların da sâlik bulunduğu bu dini kendisine göklerin ve yerin Rabbi olan Rabbinin emrettiğini söylemektedir.
Vallahi, ben bütün yeryüzünde bu dinde şu üçünden başka bir kimse bulunduğunu bilmiyorum! ' dedi. 550
Ah! Ne olurdu, o zaman itinan edeydim de, ikinci erkek mü'min ben olaydım!
Onların dördüncüleri olmayı, ne kadar arzu ederdim! " 551
Yüce Allah; Hazret-i Ali'den de, Ufeyfü'l-Kindî'den de, Hazret-i Abbastan da razı olsun!
7. Zeyd b. Harise, sekiz yaşında, 552 kısa boylu, karayağız, yayvan burunlu bir çocukken;553 annesi Sûdâ ile birlikte ziyaretlerine gittikleri Beni Maanlerin yurdunda Beni Kayn b. Cisr atlılarının baskınına uğrayıp esir edilmiş, Ukâz panayırında köle olarak satılırken, Hakîm b. Hizam tarafından halası Hazret-i Hatice için dört yüz dirheme satın alınmıştı. 554
Hazret-i Hatice onu Peygamberimiz aleyhisselâma bağışlayınca, Peygamberimiz aleyhisselâm tarafından hemen azad edilmiş, 555 daha sonra da evlat edinilmişti. 556
Zeyd b. Harise; Hazret-i Ali'den sonra Müslüman olmuş, namaz kılmış, 557 Peygamberimiz aleyhisselâmın yanından ve hizmetinden hiç ayrılmamış, Peygamberimiz aleyhisselâm için Tâifli ayak-takımının Peygamberimiz aleyhisselâma attıkları taşlara kendi vücudunu karşı tutarak kanlar içinde kalacak kadar fedakârlık göstermiş558 ve onun sevgisine mazhar olmuş bir insandı. 559
Yüce Allah ondan razı olsun!
8. Hazret-i Ebu Bekir, İslâmiyetten önce de Peygamberimiz aleyhisselâmın arkadaşı ve dostu idi. 560 Çocukluğundan beri, onun doğruluğunu, emînliğini, güzel ve üstün ahlâkını biliyordu. Kendisinin bu ahlâkı halka yalan söylemesine engel olup dururken, Allah'a karşı asla yalan söylemeyeceği kanaatinde idi. 561
Nitekim, Peygamberimiz aleyhisselâm İslâmiyete davet eder etmez, onun hemen Müslüman olduğu görülür.
Peygamberimiz aleyhisselâm, bu husustaki hadis-i şeriflerinde:
" İslâmiyete davet ettiğim herkes, ona karşı ağırdan davrandı, tereddüt etti ve düşündü.
Ancak, Ebu Bekir'dir ki; İslâmiyeti kendisine arz ve teklif ettiğim zaman, kabulde hiç gecikmedi ve tereddüde de düşmedi" buyurmuslardır. 562
Hiçbir şey, Peygamberimiz aleyhisselâmı, Hazret-i Ebu Bekr'in Müslüman oluşuna sevindirdiği kadar sevindirmemiştir. 563
Hazret-i Ebu Bekir de, Müslüman olduğu zaman, hiç çekinmeden Müslümanlığını açıklamış ve halkı da, Yüce Allah'a ve Resûlüne imana davet etmeye başlamıştır. 564
Yüce Allah ondan razı olsun!
9-10. Bilal-i Habeşî ile annesi Hamâme Hatun köle idiler. 565
Bilal-i Habeşî Peygamberimiz aleyhisselâmın halkı İslâmiyete gizlice davete başladığı ilk sıralarda Müslüman olduğu gibi, 566 annesi de o sırada Müslüman oldu. 567
Bilal-i Habeşî, Müslümanlığını ilk açıklayan yedi Müslümandan birisi idi. 568
Dininden döndürülmek, Lât ve Uzzâ adı andırılmak için yapılan en ağır işkencelere katlanırdı.
" Haydi, sen de bizim gibi söyle! " diye zorlandıkça;
" Dilim onu söyleyemiyor (Ona dilim dönmüyor). Ehad! Ehad! (Birdir! Birdir! )" demekben geri durmazdı.
Müşrikler Bilâl-i Habeşî'ye " Lât ve Uzzâ mâbuddur" dedirtemezlerdi. 569
Bilal-i Habeşî Hazret-i Ebu Bekir tarafından satın alınıp azad edilerek kölelikten ve dayanılmaz işkencelerden kurtarıldı. 570
Hazret-i Ebu Bekir Bilal-i Habeşî'nin annesi Hamâme Hatunu da satın alıp azad ederek işkenceden kurtarmıştır. 571
Yüce Allah hepsinden razı olsun!
11. Ebu Fükeyhe; Abduddar oğullarının572 veya Safvan b. Ümeyye'nin kölesi olup, 573 ilk sıralarda574 Bilal-i Habeşî'nin Müslüman olduğu zaman, Müslüman oldu. 575
Dinlerinden döndürülmek için müşrikler tarafından en ağır işkencelere uğratılanlardandı. 576
Hazret-i Ebu Bekir, onu da satın alıp azad etti. 577
Allah, ikisinden de razı olsun!
12-13. Halid b. Saîd'in Müslüman oluşu çok eskidir. 578
Müslüman oluşuna, gördüğü korkulu rüyası sebep olmuştur:
Kendisi, bir gece, uykuda, Allah'ın bildiği kadar geniş bir ateşin kıyısında durduğunu ve babasının onu ateşin içine iterek düşürmek ister gibi davrandığını, Resûlullah (aleyhisselâm)'ın ise hemen belinden kavrayarak onu ateşin içine düşmekten koruduğunu gördü!
Gördüğü bu rüyadan çok korktu.
Kendi kendine:
" Vallahi, bu herhalde hak ve gerçek bir rüyadır! " dedi.
Hazret-i Ebu Bekir'e rastlayınca, rüyasını anlattı. Hazret-i Ebu Bekir:
" Hakkında hayırlı olmasını dilerim.
İşte, Resûlullah aleyhisselâm! Hemen gidip ona tâbi ol!
Ona tâbi olur, İslâmiyete girer, onun yanında bulunursan, o seni ateşe düşmekten korur!
Baban ise Cehennemliktir! " dedi.
Halid b. Saîd, Ciyad mevkiinde Peygamberimiz aleyhisselâmı buldu:
" Yâ Muhammed! Sen nelere davet ediyorsun?" diye sordu.
Peygamberimiz aleyhisselâm:
" Bir olan ve şerîki olmayan Allah'a iman ve ibadete, Muhammed'in de O'nun kulu ve resûlü olduğuna inanmaya;
İşitmez, görmez, bir zarar veya yarar vermez, kendisine tapınanları tapınmayanlan bilmez birtakım taş parçalarına tapmaktan-ki, sen de onlara tapmaktasın-vazgeçmeye davet ediyorum! " buyurdu.
Bunun üzerine, Halid b. Sâid:
" Ben, şehadet ederim ki: Allah'tan başka ilah yoktur!
Ve yine şehadet ederim ki: Sen de, O'nun resûlüsün! " dedi.
Peygamberimiz aleyhisselâm, onun Müslüman oluşuna sevindi. 579 Halid b. Saîd'in babası Ebu Uhayha, oğlunun Müslüman olduğunu öğrenince; Müslüman olmayan çocuklarını onun arkasından saldı.
Halid'i bulup getirdikleri zaman, Ebu Uhayha itip kakarak ona hakaret etti.
Elindeki değneği başında kırıncaya kadar, ona dayak attı!
" Sen Muhammed'in kendi kavmine aykırı hareket ettiğini ve onların ilahlarını yerdiğini, geçmiş atalarını ayıpladığını görüp duruyorsun da, ona tâbi oluyorsun ha?! " dedi. Halid:
" Vallahi, o doğru söylüyor! Doğru yapıyor!
Ben, bunun için kendisine tâbi oldum! " deyince, Ebu Uhayha büsbütün kızdı. Ona sövüp saydıktan sonra:
" Ey zelîl! Yaramaz! İstediğin yere git!
Vallahi, senin rızkını da keseceğim! " dedi. Halid:
" Sen benim rızkımı kesersen, Allah elbette bana geçineceğim şeyi ihsan eder! " dedi.
Ebu Uhayha, Halid'i dışarı çıkarttırdı. Öteki oğullarına:
" Eğer sizden biriniz onunla konuşacak olursa, ona yaptığım şeyi kendisine deyapanm! " dedi. Halid'i hapsettirdi.
Mekke'nin yakıcı sıcağı altında, aç, susuz bıraktırdı.
Halid bir gün bir kolayını bulup babasının elinden kurtuldu. Habeş ülkesine hicret edinceye kadar, babasına görünmedi, Peygamberimiz aleyhisselâmın yanından ayrılmadı. 580
Halid b. Saîd'in zevcesi Ümeyne Hatun da, ilk sıralarda Müslüman olmuştur. 581
Yüce Allah onlardan razı olsun!
14-15. Amr b. Saîd, kardeşi Halid b. Saîd'den biraz sonra Müslüman olmuştur. 582
Amr b. Sâid'in zevcesi Fâtıma Hatun da, ilk sıralarda Müslüman olmuştur. 583
Yüce Allah onlardan razı olsun!
Hazret-i Ebu Bekir'in teşvik ve delaletiyle:
16. Hazret-i Osman,
17. Zübeyr b. Avvam,
18. Abdurrahman b. Avf,
19. Sa'd b. Ebi Vakkas,
20. Talha b. Ubeydullah
Peygamberimiz aleyhisselâmın yanına geldiler. 584 Peygamberimiz aleyhisselâm onlara İslâmiyeti arz ve teklif etti.
Kur'ân-ı Kerîm okudu.
İslâm hukukunu (şeriatlarını) anlattı.
Yüce Allah'ın Müslümanlara va'd buyurduğu izzet ve ikramları haber verdi. Hepsi de, iman ve İslâm hukukunu ikrar ederek sabahladılar. 585
Hazret-i Osman:
" Yâ Rasûlallah! Şam'dan, yeni bir haberle geldim:
Maan ile Zerka arasında idik.
Uyur gibi bir halde olduğumuz sırada, birden, bir seslenici bize:
'Ey uykudakiler! Uyanınız! Çünkü, Ahmed Mekke'de zuhur etmiş bulunuyor' diyerek seslendi.
Mekke'ye gelince, seni (senin peygamber olduğunu) işittik" dedi. 586
Talha b. Ubeydullah da der ki:
" Busra panayırında bulunduğum sırada, bir rahip, manastırından, panayır halkına:
'İçinizde Harem halkından bir kimse var mı diye soruyorlar' diye seslendi.
'Evet! Ben varım' dedim. Rahip:
'Ahmed zuhur etti mi?' diye sordu.
'Hangi Ahmed?' dedim. Rahip:
'Abdulmuttalib'in oğlu Abdullah'ın oğlu Ahmed!
O, Mekke şehri içinde zuhur edecektir!
Kendisi, peygamberlerin sonuncusudur!
Harem'den ayrılıp çıkacak, hurmalık, taşlık ve çorak bir yere hicret edecektir!
Ona koşmanı, sana tavsiye ederim! ' dedi.
Rahibin söyledikleri kalbime tesir etti.
Oradan acele ayrılıp Mekke'ye geldim.
'Olan bitenlerden, yeni birşeylervar mı?' diye sordum.
'Evet, var! Abdullah'ın oğlu Muhammedü'l-Emîn peygamberliğe özeniyor.
Ebu Kuhafe'nin oğlu da ona tâbi oldu' dediler.
Hemen gidip Ebu Bekir'in yanına vardım. Ona:
'Sen şu zâta tâbi mi oldun?' diye sordum.
'Evet tâbi oldum. Sen de hemen ona git, tâbi ol!
Çünkü, o, hak ve gerçeğe davet ediyor' dedi."
Talha b. Ubeydullah, rahibin söylediklerini Hazret-i Ebu Bekir'e haber verdi. Peygamberimiz aleyhisselâmın yanına varıp Müslüman olunca, ona da haber verdi. 587
Sa'd b. Ebi Vakkas'ın bildirdiğine göre; Müslüman olmadan üç gün önce, uykuda, sanki karanlık içinde hiçbir şeyi göremez bir halde iken, kendisini aydınlatan bir ayın ışığını takip etmiş, bazı kimselerin de bu aya doğru gittiklerini görür gibi olup iyice bakınca, onların Zeyd b. Harise ile Hazret-i Ali ve Hazret-i Ebu Bekir olduklarını görmüş.
Kendilerine:
" Oraya ne zaman vanp yetişeceksiniz?" diye sormuş. Onlar da:
" Bir saatte! " demişler.
Sa'd b. Ebi Vakkas, o sırada, Peygamberimiz aleyhisselâmın İslâmiyete gizlice davete başladığını haber alınca, Mekke'nin Ecyad vadisinde ikindileyin namaz kılarken Peygamberimiz aleyhisselâmı buldu. Ona:
" Sen, nelere davet ediyorsun?" diye sordu. Peygamberimiz aleyhisselâm:
" Allah'tan başka ilah olmadığına ve Muhammed'in Resûlullah olduğuna şehadet edersin! " buyurdu.
Bunun üzerine, Sa'd b. Ebi Vakkas:
" Ben şehadet ederim ki: Allah'tan başka ilah yoktur!
Ve yine, şehadet ederim ki: Sen, Allah'ın resûlüsün! " diyerek Müslüman oldu. 588
21. Ebu Ubeyde b. Cerrah,
22. Ebu Seleme,
23. Erkam b. Ebi'l-Erkam,
24. Osman b. Maz'un,
25. Kudâme b. Maz'un,
26. Abdullah b. Maz'un,
27. Ubeyde b. Haris,
28. Saîd b. Zeyd,
29. Saîd b. Zeyd'in zevcesi Fâtıma binti Hattab,
30. Esma binti Ebu Bekir,
31. Habbab b. Enet,
32. Abdullah b. Mes'ud,
33. Mes'ud b. Rebi (Rebia),
34. Ayyaş b. Ebi Rebia,
35. Ayyaş b. Ebi Rebia'nın zevcesi Esma binti Selame,
36. Huneys b. Huzâfe,
37. Âmir b. Rebia,
38. Abdullah b. Cahş,
39. Ebu Ahmed b. Cahş,
40. Cafer b. Ebi Talib,
41. Cafer b. Ebi Talib'in zevcesi Esma binti Umeys,
42. Âmir b. Ebi Vakkas,
43. Ma'mer b. Haris,
44. Nahham Nuaym b. Abdullah,
45. Hâtıb b. Amr,
46. Ebu Huzeyfe b. Utbe b. Rebia,
47. Âmir b. Füheyre,
48. Vâkıd b. Abdullah, 589
49. Süheyl b. Beyzâ, 590
50. Salît b. Amr, 591
51. Muttalib b. Ezher, 592
52. Muttalib b. Ezher'in zevcesi Remle binti Avf... 593
Bunların hepsi, Peygamberimiz aleyhisselâmın halkı Dârü'l-Erkam'da İslâmiyete gizlice davete başlamasından önce Müslüman olanlardandı. Allah hepsinden razı olsun!
Abdullah b. Mes'ud; Peygamberimiz aleyhisselâmın Dârü'l-Erkam'a girip halkı İslâmiyete gizlice davete başlamasından önce, 594 Saîd b. Zeyd ve zevcesi Fâtıma Hatunun Müslüman oldukları sırada 595 Müslüman olmuştur. 596
Abdullah b. Mes'ud der ki:
" Ben, Ukbe b. Ebi Muayt'ın davarlarını güden bir gençtim.
Bir gün, Peygamber aleyhisselâmla Ebu Bekir, bana uğradılar:
'Ey delikanlı! Yanında, bize içireceğin süt var mı?' diye sordular. 597
'Evet, var! Fakat598 ben emanetçiyim! 599 Size süt içirmeye mezun değilim' dedim. 600
Peygamber aleyhisselâm:
'Üzerine koç çekilmemiş bir davar var mı yanında?' diye sordu.
'Evet, var' dedim ve onu yanlarına götürdüm.
Peygamber aleyhisselâm onun bacaklarını ayırdı. Memelerini eliyle sıvazlayıp dua edince, memeleri sütle doldu.
Ebu Bekir ona içi çukur sıcak bir taş (kap) getirdi.
Peygamber aleyhisselâm sütü onun içine sağıp içti. Ebu Bekir de içti. Ben de içtim.
Peygamber aleyhisselâm sütlü memelere:
'Derlenip toplan! ' buyurunca, memeler eski sütsüz haline döndü! 601
Hemen, Müslüman oldum. 602
Bundan sonra, Peygamber aleyhisselâma gidip: 603
'Yâ Rasûlallah! 604 Şu605 güzel, tatiı606 Kelamdan, 607 şu Kur'ân'dan608 bana da öğretsen a! ' dedim. 609
Peygamber aleyhisselâm başımı okşadı , 610 ve:
'Allah, sana rahmetini ihsan etsin! 611 Allah, öğrenmek istediğin şeyi sana mübarek kılsın! 612 Hiç şüphesiz, sen, öğretilmiş, 613 çok bilgili614 bir genç olacaksın' buyurdu. 615
Bizzat Resûlullah'ın ağzından yetmiş sûre ahz ve hıfz ettim ki, bu hususta hiç kimse benimle çekişemez! 616
Kur’ân-ı Kerîm'in kalanını da, Resûlullah'ın ashabından ahz ve hıfz etmişimdir." 617
Aşağıda isimlerini sunduğumuz erkek ve kadın sahablier de-kaynaklara göre-ilk sıralarda veya Dârü'l-Erkam'da Müslüman olmuşlardır:
53. Ümmü Seleme Hatun, 618
54. Utbe b. Mes'ud, 619
55. Ümmü Ruman Hatun620 (Hazret-i Ebu Bekir'in zevcesidir),
56. Umeyr b. Ebi Vakkas, 621
57. Salît b. Amr'ın zevcesi Fâtıma binti Alkame, 622
58. Hâtıb b. Hâris, 623
59. Hâtıb b. Hâris'in zevcesi Fâtima Hatun, 624
60. Hattab b. Hâris, 625
61. Hattab b. Hâris'in zevcesi Fükeyhe Hatun, 626
62. Sâib b. Osman, 627
63. Halid b. Hizam, 628
64. Esved b. Nevfel, 629
65. Amr b. Ümeyye, 630
66. Yezid b. Zem'a, 631
67. Ebu'r-Rum b. Umeyr, 632
68. Kays b. Abdullah, 633
69. Kays b. Abdullah'ın zevcesi Bereke binti Yesar, 634
70. Firas b. Nadr, 635
71. Cüheym b. Kays, 636
72. Cüheym b. Kays'ın zevcesi Harmele (Hureymele), 637
73. Muaykıb b. Ebi'l-Fâtıma, 638
74. Şurahbil b. Hasene, 639
75. Haris b. Halid,
76. Haris b. Halid'in zevcesi Reyta binti Haris, 640
77. Amr b. Osman, 641
78. Seleme b. Hişam, 642
79. Hâşim b. Ebi Huzeyfe, 643
80. Hebbar b. Süryan, 644
81. Abdullah b. Süfyan, 645
82. Ma'mer b. Abdullah, 646
83. Adiyy b. Nadle, 647
84. Urve b. Üsâse, 648
85. Mes'ud b. Süveyd, 649
86. Abdullah b. Huzafe, 650
87. Kays b. Huzâfe, 651
88. Hişam b. Âs, 652
89. Ebu Kays b. Haris, 653
90. Mahmiyye b. Cez', 654
91. Süfyan b. Ma'mer. 655
92. Sekran b. Amr, 656
93. Sekran b. Amr'ın zevcesi Şevde Hatun, 657
94. Mâlik b. Zem'a, 658
95. Malik b. Zem'a'nın zevcesi Amre Hatun, 659
96. İbn Ümmi Mektum, 660
97. Amr b. Haris, 661
98. Osman b. Abdi Ganm , 662
99. Sa'd b. Abdi Kays, 663
100. Abdullah b. Hübeyb, 664
101. Abdurrahman b. Hübeyb, 665
102. Cuayl b. Sürâka, 666
103. Yâsir b. Âmir, 667
104. Yâsir b. Âmir'in zevcesi Sümeyye Hatun, 668
105. Âkil b. Ebi'l-Bükeyr,
106. Halid b. Ebi'l-Bükeyr,
107. İyas b. Ebi'l-Bükeyr,
108. Âmir b. Ebi'l-Bükeyr, 669
109. Ammar b. Yâsir, 670
110. Abdullah b. Yâsir, 671
111. Suheyb b. Sinan, 672
112. Utbe b. Gazvan, 673
113. Mikdad b. Amr, 674
114. Mus'ab b. Umeyr, 675
115. Ebu Sebre, 676
116. Ebu Sebre'nin zevcesi Ümmü Külsûm Hatun, 677
117. Şemmas Osman b. Osman, 678
118. Ebu Musa Abdullah b. Kaysu'l-Eş'arî, 679
119. Zinnîre Hatun, 680
120. Zinnîre Hatunun kızı Ümmü Ubeys681
Yüce Allah hepsinden razı olsun!
--------------------------------------------
514. Zümer: 11-12.
515. En'âm: 162-163.
516. Abdurrezzak, Musannef, c. 5, s. 325, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 1, s. 199, Belâzurî, Ensâbu’l-eşrâf, c. 1, s. 24, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 181, Diyarbekrî, Târihul'l-hâmis, c. 1, s. 288, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 461.
517. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 17-18, Taberî, Târih, c. 2, s. 212, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 3, s. 11243, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 49, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 93, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 25, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 2, s. 487.
518. Belâzurî, Ensâbu'l-e şrâf, c. 1, s. 113, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 59, Halebî, İnsânu’l-uyûn, c. 1, s. 530.
519. Belâzurî, Ensâbu’l-eşraf, c. 1, s. 113, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 59.
520. Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 142, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 93, Zehebî, Târîhu’l-İslâm, s. 128, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 13.
521. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 257, İbn Kuteybe, Kitâbu'l-maârif, s. 73, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1820, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 7, s. 82, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 91, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 24, Halebî, İnsânu’l-uyûn, c. 1, s. 432.
522. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1820, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 92, Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 9, s. 103, Diyarbekrî, Târîhu'l-hamîs, c. 1, s. 286, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 426.
523. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1821.
524. İmam-ı Azam Ebu Hanîfe, Müsned, s. 38, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 2, s. 231, Buhârî, Sahîh, c. 4, s. 231, Müslim , Sahih, c. 4, s. 1887, Hâkim , Müstedrek, c. 3, s. 185, Begavî, Mesâbihu’s-sünne, c. 2, s. 204, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 7, s. 84.
525. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 257, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1820, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 7, s. 82, İbn Seyyid, Uyun, c. 1, s. 91, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 24, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 432.
526. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 84, Buhârî, c. 4, s. 230, Müslim, c. 4, s. 1886, Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 702-703, İbn Abdilberr, c. 4, s. 1824, İbn Esîr, Usd, c. 7, s. 84.
527. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 316, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1895.
528. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 8, s. 36, 37, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 2, s. 177.
529. İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c. 3, s. 118, Belâzurî, Ensâbu’l-eşrâf, c. 1, s. 112, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 161 , İbn Esîr, Usdu’l-gâbe, c. 4, s. 92, Zehebî, Târîh u'l-İslâm, s. 135, Ebu’l -Fidâ, el -Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 24, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 433.
530. İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c. 3, s. 118, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 161, İbn Esîr, Usd, c. 4, s. 92, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 135, Ebu’l-Fidâ, c. 3, s. 24, Halebî, c. 1, s. 433.
531. İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c. 3, s. 118, Belâzurî, Ensâb, c. 1, s. 112, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 161 , İbn Esîr, Usd, c. 4, s. 92, Zehebî, c. 2, s. 135, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 24, Halebî, c. 1, s. 433.
532. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 262, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 21, Taberî, Târih, c. 2, s. 213, Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 111, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 3, s. 1093, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 128, Diyarbekrî, Hamîs, c. 1 , s. 279.
533. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 9, s. 102.
534. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 141, Heysemî, Mecmau’z-zevâid, c. 9, s. 103.
535. Tirmizî, Sünen, c. 5, s. 593, Dârimî, Sünen, c. 1, s. 19, 20, Hâkim, Müstedrek, c. 2, s. 620, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 153-154, Ebu'l-Ferec, el-Vefâ, c. 1, s. 161, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 135, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 16.
536. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 263, Taberî, Târih, c. 2, s. 213, Muhibbüt-Taberî, Rıyâdu'n-nadrâ, c. 2, s. 210, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 93, Zehebî, Târîhu'l-İslâm , s. 137, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 437-438.
537. Belâzurî, Ensâbu’l-eşraf, c. 1, s. 113.
538. Heysemî, Mecmau'z-zevâid, c. 9, s. 102.
539. İbn İshak, İbn Hişam, c. 1, s. 263-264, Belâzurî, c. 1, s. 113, Taberî, Târih, c. 2, s. 213, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 58, Muhibbüt-Taberî, c. 2, s. 21 O, İbn Seyyid, Uyun, c. 1, s. 93-94, Zehebî, s. 137, Halebî, c. 1, s. 436.
540. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1 , s. 263-264, Taberî, Târih, c. 2, s. 213, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 58, Muhibbüt-Taberî, Rıyâdu'n-nadrâ, c. 2, s. 210, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 993-94, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 137, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1 , s. 436.
541. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 113.
542. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 113, Muhibbül-Taberî, Rıyâdu'n-nadrâ, c. 2, s. 211.
543. İbn İshak, İbn Hişam , Sîre, c. 1, s. 264, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 113, Taberî, Târih, c. 2, s. 213, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 58, Muhibbüt-Taberî, Rıyâd, c. 2, s. 210, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 94, Zehebî, Tâıihu'l-İslâm, s. 137, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 433.
544. İbn İshak, İbn Hişam, c. 1, s. 264, Taberî, Târîh, c. 2, s. 213, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 58, Muhibbüt-Taberî, Rıyâd, c. 2, s. 210, İbn Seyyid, Uyun, c. 1, s. 94, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 137, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 433.
545. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 113.
546. Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 436.
547. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 113.
548. İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c. 3, s. 119, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 209, Taberî, Târih, c. 2, s. 212, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 57, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 49, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 25.
549. İbn Sa’d, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 8, s. 17, Taberî, Târih, c. 2, s. 212-213, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 3, s. 1243, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 49, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 93, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 25, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 2, s. 487, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 439.
550. İbn Sa’d, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 8, s. 17-18, Taberî, Târih, c. 2, s. 212, İbn Abdilberr, İstiâb, c3, s. 1243, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 49, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 25, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 2, s. 487.
551. İbn Sa’d, Tabakât, c. 8, s. 18, Taberî, Târih, c. 2, s. 213, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 3, s. 1243, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 2, s. 487.
552. Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 3, s. 17, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 281 , Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 438-439.
553. İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 44, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 476, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 161.
554. İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 4041, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1 , s. 467, İbn Kuteybe, Kitâbu'l-maarif, s. 63, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 2, s. 543-544, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 281, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 563.
555. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 264-265, İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 40, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 467, 476, İbn Kuteybe, Kitâbu'l-maârif, s. 63, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 281, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 94, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 162, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 1, s. 563.
556. İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 42, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1 , s. 469, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 2, s. 545, Süheylî, Ravdu'l-ünüf, c. 3, s. 18, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 582-583, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 1, s. 563-564.
557. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 264, Taberî, Târih, c. 2, s. 215, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 165, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 283, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 94, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 137-138.
558. İbn Sa'd, Tabakât, c. 1, s. 212, Ebu'l-Ferec İbn Cevzî, el-Vefâ, c. 1, s. 212, İbn Kayyım, Zâdu'l-mead, c. 2, s. 52, İbn Seyyid, Uyûnu’l-eser, c. 1, s. 134, Kastalânî, Mevâhibu'l-le dünniy e, c. 1, s. 73, Diyarbekrî, Hamîs, c. 1, s. 303, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 2, s. 52.
559. İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 44.
560. Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 165 Muhibbüt-Taberî, Rıyâdu'n-nadrâ, c. 2, s. 71, 78, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 137, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 29.
561. Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 27.
562. İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, c. 3, s. 120, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 164, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 3, s. 310-311, Muhibbüt-Taberî , Rıyâdu'n-nadrâ, c. 1, s. 71 -72, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 95, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 136-137, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 27.
563. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 3, s. 313, Muhibbüt-Taberî, Rıyâdu'n-nadrâ, c. 1, s. 71, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye, c. 3, s. 30.
564. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 266-267, Taberî, Târîh, c. 2, s. 215, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 165, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 59, Muhibbüt-Taberî, Rıyâdu’n-nad râ, c. 1, s. 77, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 94, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 178, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 29.
565. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 184, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 66.
566. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 184.
567. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 283.
568. İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 233, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 404, İbn Mâce Sünen, c. 1 , s. 53, Ebu Nuaym, Hilyetü'l-evliyâ. c. 1, s. 149, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 170, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 178-179, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 1, s. 245, Muhibbüt-Taberî, Rıyâdu'n-nadrâ, c. 1, s. 74, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 251, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 28.
569. İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 232, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 184-185.
570. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 340, İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 232, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 186, Ebu Nuaym , Hilye, c. 1, s. 148, Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 284, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 178-179, İbn Esîr, Usd, c. 1, s. 243, İbn Hallikân, Vefeyâtü'l-ayân, c, 3, s. 70, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 253-254.
571. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1813, İbn Hazm, Cevâmiu's-Sîre, s. 55, İbn Esîr, Usd, c. 7, s. 69, İbn Mâce, el-İsâbe, c. 4, s. 274, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1 , s. 481.
572. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 123, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1730, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 68-69, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 4, s. 156.
573. Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 194-195, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1730, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 68-69, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1 , s. 481.
574. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 6, s. 248, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 4, s. 156.
575. Belâzurî, Ensâb, c. 1, s. 195, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 669, Halebî, c. 1, s. 481.
576. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 123, Belâzurî, c. 1, s. 195, İbn Abdilberr, c. 4, s. 1730, İbn Esîr, Usd, c. 6, s. 248, İbn Hacer, c. 4, s. 156.
577. Belâzurî, Ensâb, c. 1, s. 195, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 69, İbn Hacer, c. 4, s. 156, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 481-482.
578. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 96, İbn Abdilberr, c. 2, s. 421, İbn Esîr, Usd, c. 2, s. 97, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 188, İbn Hacer, c. 1 , s. 406.
579. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 94, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 4, s. 125, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 173, Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 248, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 2, s. 423 424, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 97-98, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 32-33, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 424.
580. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 94-96, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 97-98, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1, s. 454.
581. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 286, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 199, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1790-1791 , İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 7, s. 26, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 4, s. 240.
582. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 101 , İbn Abdilberr, İstiâb, c. 3, s. 1177, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 4, s. 230.
583. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 287, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 4, s. 382.
584. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 266-269, Taberî, Târîh, c. 2, s. 215, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 165, İbn Esîr, Kâmil, c. 2, s. 59, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c, 1, s. 94-95, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 138, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 29.
585. İbn İshak, Kitâbu'l-mübtedâ ve'l-meb'as, s. 3, s. 121, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 165, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 29.
586. İbn Sa'd, Tabakât, c. 3, s. 55.
587. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 214-215, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 166, Muhibbüt-Taberî, Rıyâdu'n-nadrâ, c. 2, s. 336, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 139-140, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 29, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 2, s. 229, Halebî, İnsânu'l-uyûn, c. 1 , s. 448.
588. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 368, Begavi’nin Mu'cem'inden naklen Muhibbüt-Taberî , Rıyâdu'n-nadrâ, c. 2, s. 391.
589. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 267-278, İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3 ve 4'ün sahabilere ait sahifeleri, Beyhakî, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 173-174, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 95-97, Zehebî, Târîhu'l-İslâm, s. 138-139.
590. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 213.
591. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre. c. 1, s. 273, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1. S. 219.
592. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 368, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 4, s. 307.
593. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 276, İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 368, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 4, s. 307.
594. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 3, s. 151, Hakim, Müstedrek, c. 3, s. 312, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 334.
595. İbn Abdilberr, İstiâb, c. 3, s. 983, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 3, s. 385.
596. İbn Sa'd, c. 3, s. 151 , İbn Abdilberr, c. 3, s. 983, İbn Esîr, Usd, c. 3, s. 385, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 334.
597. İbn Sa'd, c. 3, s. 150, 151, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 379, Ebu Nuaym, Delâilü'n-nübüvve, c. 2, s. 329, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 171, Ebu'l-Fidâ, el-Bidâye ve’n-nihâye, c. 3, s. 32.
598. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 379, İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, İbn Esîr, c. 3, s. 385, İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1 , s. 98, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 334-335.
599. İbn Sa'd, c. 3, s. 151, Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 462, Ebu Nuaym, c. 2, s. 329, Beyhakî, c. 2, s. 171, İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, İbn Esîr, Usd, c. 3, s. 385, İbn Seyyid, Uyun, c. 1, s. 98, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1 , s. 335, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 32.
600. İbn Sa'd, c. 3, s. 151, Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 462, Ebu Nuaym, c. 2, s. 329, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 171, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve’n-nihâye, c. 3, s. 32.
601. İbn Sa'd, c. 3, s. 151 , Ahmed b. Hanbel, c. 1 , s. 379, Ebu Nuaym, Delâil, c. 2, s. 329, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 171, İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, İbn Esîr Usd, c. 3, s. 385.
602. Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 335.
603. İbn Sa'd, c. 3, s. 151, Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 379, Ebu Nuaym, c. 2, s. 329, Beyhakî, c. 2, s. 171, İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, İbn Esîr, Usd, c. 3, s. 385.
604. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 379, Ebu Nuaym , c. 2, s. Beyhakî, c. 2, s. İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, İbn Esîr, Usd, c. 3, s. 385, İbn Seyyid, Uyun, c. 1, s. 98, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 335.
605. İbn Sa'd, c. 3, s. 151, Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 379, Ebu Nuaym, c. 2, s. 329, Beyhakî, c. 2, s. 171, İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, İbn Esîr, Usd, c. 3, s. 385, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 335.
606. Ebu Nuaym, Delâil, c. 2, s. 329, Beyhakî, Delâil, c. 2, s. 171.
607. İbn Sa'd, c. 3, s. 151, Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 462, Ebu Nuaym, c. 2, s. 329, Beyhakî, c. 2, s. 171, İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, İbn Esîr, Usd, c. 3, s. 385, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 335, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 32.
608. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 379, Ebu Nuaym, c. 2, s. 329, Beyhakî, c. 2, s. 171. İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, İbn Esîr, Usd, c. 3, s. 385, İbn Seyyid, c. 1, s. 98, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 32.
609. İbn Sa'd, c. 3, s. 151, Ahmed, c. 1 , s. 379, Ebu Nuaym, c. 2, s. 329, Beyhakî, c. 2, s. 171, İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, İbn Esîr, c. 3, s. 385, İbn Seyyid, c. 1, s. 98, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1 , s. 335, Ebu'l-Fidâ, c. 3, s. 32.
610. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 379, İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, İbn Esîr, Usd, c. 3, s. 385, İbn Seyyid, Uyun, c. 1 , s. 98, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 335.
611. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 379, İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 335.
612. İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 98.
613. İbn Sa'd. c. 3, s. 151, Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 379, Ebu Nuaym, c. 2, s. 329, Beyhakî, c. 2, s. 171, İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, İbn Esîr, c. 3, s. 385, İbn Seyyid, c. 1, s. 98, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 335.
614. Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 379, İbn Abdilberr, c. , s. 988, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 335.
615. İbn Sa'd, c. 3, s. 151, Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 379, Ebu Nuaym, c. 2, s. 329, Beyhakî, c. 2, s. 171, İbn Abdilberr, c. 3, s. 988, İbn Esîr, c. 3, s. 385, İbn Seyyid, c. 1, s. 98, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 335.
616. İbn Sa'd, c. 3, s. 151, Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 1, s. 462, Ebu Nuaym, c. 2, s. 329, Beyhakî, c. 2, s. 171, İbn Esîr, c. 3, s. 385, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 335, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve'n-nihâye, c. 3, s. 32.
617. İbn Seyyid, Uyûnu'l-eser, c. 1, s. 98.
618. İbn Hacer, el-İsâbe, c. 4, s. 458.
619. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 126.
620. İbn Sa’d, Tabakât, c. 8, s. 276, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 4, s. 450.
621. İbn İshak, İbn Hişam, Sîre, c. 1, s. 272, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 1, s. 35.
622. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 272.
623. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 201.
624. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 272, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 4, s. 438.
625. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 202.
626. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 246.
627. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. , s. 318, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 2, s. 11.
628. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 119, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 92.
629. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 120.
630. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 120.
631. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 121 , İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 5, s. 488.
632. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 121 , İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1660.
633. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 104, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 2, s. 255.
634. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 246.
635. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 122.
636. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 122.
637. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 246.
638. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 116, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1 , s. 200-201 , İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1478, İbn Esîr, Usd, c. 5, s. 240, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 3, s. 451.
639. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 513, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 2, s. 143.
640. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 128, 130, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 1, s. 286, c. 2, s. 643, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 435.
641. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, 128.
642. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 130, Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 251 , İbn Abdilberr, İstiâb, c. 2, s. 643, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 435.
643. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 135.
644. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 5, s. 385.
645. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 136, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 2, s. 319.
646. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 139, İbn Abdilberr, c. 4, s. 1434, İbn Esîr, c. 5, s. 236, İbn Hacer, c. 3, s. 448.
647. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 140.
648. İbn Sa'd, c. 4, s. 140, İbn Abdilberr, c. 3, s. 1064, İbn Esîr, c. 4, s. 26.
649. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 141.
650. İbn Sa'd, c. 4, s. 189, İbn Abdilberr, c. 3, s. 888, İbn Esîr, c. 3, s. 211.
651. İbn Sa'd, c. 4, s. 191 , İbn Esîr, c. 4, s. 418.
652. İbn Sa'd, c. 4, s. 191. Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 240, İbn Abdilberr, c. 4, s. 1539, İbn Esîr, c. 5, s. 401.
653. İbn Sa'd, c. 4, s. 194, İbn Esîr, c. 6, s. 259, İbn Hacer, c. 4, s. 160-161.
654. İbn Sa'd, c. 4, s. 198, İbn Esîr, c. 5, s. 119, İbn Hacer, c. 3, s. 388.
655. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 202.
656. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 204.
657. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 52.
658. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 204, İbn Esîr, c. 5, s. 46.
659. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 273.
660. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 205, İbn Hacer, c. 2, s. 523.
661. İbn Sa'd, c. 4, s. 213, İbn Abdilberr, c. 3, s. 1171 , İbn Esîr, c. 4, s. 210.
662. İbn Sa'd, c. 4, s. 214, İbn Abdilberr, c. 3, s. 1037, İbn Esîr, c. 3, s. 583.
663. İbn Sa'd, c. 4, s. 214, İbn Esîr, c. 2, s. 295.
664. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 245.
665. İbn Sa'd, Tabakâtü'l-kübrâ, c. 4, s. 245.
666. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 245, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 1, s. 338.
667. İbn Sa'd, Tabakât, c. 4, s. 136, Belâzurî, Ensâbu'l-eşrâf, c. 1, s. 181, İbn Kuteybe, Kitâbu'l-maârif, s. 111, İbn Abdilberr, İstiâb, c. 4, s. 1589, İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 5, s. 467, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 292, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 3, s. 647.
668. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 264.
669. İbn Sa'd, Tabakât, c. 8, s. 388.
670. İbn Sa'd, c. 3, s. 247, Belâzurî, Ensâb, c. 1, s. 158, Hâkim, Müstedrek, c. 3, s. 397, İbn Abdilberr, c. 2, s. 728, İbn Esîr, c. 4, s. 130.
671. İbn Sa'd, c. 4, s. 136, Belâzurî, c. 1 , s. 157, İbn Kuteybe, s. 111, İbn Abdilberr, c. 4, s. 1589, Zehebî, Siyeru a'lâmi'n-nübelâ, c. 1, s. 221, İbn Hacer, c. 2, s. 382.
672. İbn Sa'd, c. 3, s. 227, Belâzurî, c. 1, s. 158, Hâkim, c. 3, s. 397, İbn Abdilberr, c. 2, s. 728, İbn Esîr, Usd, c. 4, s. 130.
673. İbn Sa'd, c. 3, s. 99, Hâkim, c. 3, s. 260, İbn Abdilberr, c. 3, s. 1026, İbn Esîr, Usd, c. 3, s. 565, Zehebî, Siyer, c. 1, s. 221 , İbn Hacer, c. 2, s. 455.
674. Ebu Nuaym, Hilyetü'l-evliyâ, c. 1, s. 172, İbn Abdilberr, c. 4, s. 1480, İbn Esîr, Usd, c. 5, s. 252, Zehebî, Siyer, c. 1, s. 278, İbn Hacer, c. 4, s. 454.
675. İbn Sa'd, c. 3, s. 116, İbn Abdilberr, c. 4, s. 147.
676. İbn Hacer, el-İsâbe, c. 4, s. 84.
677. İbn Sa'd, c. 8, s. 272, İbn Hacer, c. 4, s. 490.
678. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 2, s. 529.
679. İbn Sa'd, c. 4, s. 105, İbn Abdilberr, c. 4, s. 1763, İbn Esîr, c. 6, s. 306.
680. İbn Esîr, Usdu'l-gâbe, c. 7, s. 123.
681. İbn Esîr, c. 7, s. 365, İbn Hacer, el-İsâbe, c. 4, s. 475.
|
|